Hoofdpijn, stemmingswisselingen, een verminderd libido en gewichtstoename. Maar ook paniekaanvallen, haaruitval en meer kans op hart- en vaatziektes. Dit zijn geen bijwerkingen van een nieuw corona-vaccin maar van 'de pil' of andere hormonale anticonceptie. Ruim 60 procent van de mensen met een baarmoeder slikt de pil. Met al deze bijwerkingen en nog veel onwetendheid over wat de pil nou eigenlijk doet met de hersenen, sociaal gedrag en emoties is de hamvraag natuurlijk: waarom gebruiken mensen hem nog? Lilith-stagiaire Shanella Bleecke besloot haar overpeinzingen aan haar generatiegenoten voor te leggen en hen naar hun mening over anticonceptie te vragen.

Daar waar de baby’s wegblijven is er genoeg plek voor bijwerkingen. Sinds de avocado-generatie (millennials) zich bewuster is van wat zij consumeert worden er veel vraagtekens bij het gebruik van anticonceptie gezet. Er is een aanzienlijke afname in het gebruik van de pil te zien onder gebruikers. Uit een onderzoek van Rutgers en Soa Aids Nederland blijkt dat onder cis heterovrouwen van 12 tot 25 jaar het gebruik van de anticonceptiepil is afgenomen van 74 procent in 2012 naar 64 procent in 2017.

Wat terug te zien is in onderzoeken is een bevestiging van het geluid dat jongeren op social media laten horen over de pil. De ene na de andere YouTube-video over de persoonlijke effecten verschijnt. Influencer en YouTube-ster Widya Soraya zegt in haar video genaamd “Gestopt met de pil” dat zij na tien jaar gebruik van de pil opeens realiseerde dat ze niet eens wist wat er nou eigenlijk allemaal in zat. Van de één op de andere dag stopte ze. Als ik kijk naar de mensen met een baarmoeder in mijn omgeving merk ik dat generatie-Z steeds eerder aan de anticonceptie gaat. Maar wat is de reden om zo jong al te beginnen aan anticonceptie? Ik sprak met Puck (20), die sinds haar 15e Drospirenon slikt, ook wel bekend als de vervanger van de Diane-35 pil. De Diane-35 pil kwam in 2013 in in het nieuws toen er bekend werd gemaakt dat meerdere vrouwen in Nederland mogelijk zijn overleden door het gebruik van Diane-35.

“Ik had op mijn vijftiende erg veel last van acne. Voordat ik aan de pil zou beginnen deed ik zelf onderzoek naar alternatieven. Via een YouTube-video van een bekende vlogster kwam ik uit op de Drospirenon anticonceptie. Na goedkeuring van de huisarts begon ik dus op mijn vijftiende met het slikken van deze pil. Een vriendin van mij mocht niet aan de anticonceptie omdat een kennis was overleden aan de anticonceptie, zij slikte de Diana-35. Zij overleed aan trombose. Toen ik dat hoorde besefte ik pas wat ik al die tijd aan het slikken was. Ik besloot research te doen op het internet en kwam er achter dat mijn pil een vervanging is van de Diana-35. Begrijp me niet verkeerd, ik heb geen spijt van het slikken van de pil, ik weet waar ik het voor deed toen ik 15 was, maar toen ik daar achter kwam besefte ik wel dat ik heel slecht ingelicht ben. Ook in mijn omgeving hoor ik dat vaker. Hoe kan het dat huisartsen er zelf zo weinig over weten terwijl er zo veel mensen met een baarmoeder aan de anticonceptie zitten? Stoppen met de pil durf ik niet omdat ik weet dat mijn hele hormoonhuishouding overhoop gaat liggen. Daarnaast ben ik ook bang dat mijn acne terug komt. Het vervelende is dat je vaak pas weet wat die extra hormonen met je doen als je er mee stopt. Ik zou nooit stoppen met extra hormonen. Er zijn bijna geen anticonceptie alternatieven zonder hormonen, dan blijf ik liever ‘veilig’ aan een pil die ik ken.”

Hormonale en hormoonvrije alternatieven

De pil heeft nog tien andere hormonale alternatieven maar er zijn helaas voor degenen die hem slikken maar twee hormoonvrije oplossingen. Eén van die twee is de koperspiraal. Deze wordt door sommige gynaecologen afgeraden omdat de plaatsing van het spiraal en de heftige menstruatiekrampen erna erg pijnlijk kunnen zijn. De andere oplossing is dagelijks temperaturen; door je lichaamstemperatuur elke ochtend op te meten kun je jouw cyclus in kaart brengen. De lichaamstemperatuur van een persoon met een baarmoeder is iets hoger na de ovulatie dan daarvoor; op die manier weet je precies wanneer je ovuleert en dus wanneer je het beste onbeschermde seks kunt vermijden. Je cyclus kun je bijhouden met gebruik van een app als als Lady-Comp. Kanttekening: als je als student een onregelmatig leven hebt en geregeld van een alcoholisch drankje geniet, is het temperaturen niet altijd even betrouwbaar. Door alcoholgebruik kan je temperatuur namelijk stijgen. Omdat er zo weinig alternatieven zonder bijwerkingen overblijven wordt de groep jonge cis heterovrouwen die geen betrouwbaar anticonceptiemiddel gebruikt steeds groter.

Een van de vrouwen die op dit moment geen hormonaal anticonceptiemiddel gebruikt is Lensaa (24). “Vanaf mijn achttiende tot mijn 21e slikte ik de pil. Ik begon eraan met veel angst door alle verhalen die ik al gehoord had, maar als je in een relatie zit en nog geen kinderen wil wordt het toch een beetje verwacht.”
Ze had last van stemmingswisselingen en doormaakte zelf een moeilijke periode. Daardoor besloot ze te stoppen met de pil.
“Just to cancel everything out stopte ik met de pil. Als je in een depressie zit wil je gewoon niets slikken wat het eventueel zou kunnen versterken. Ik stopte met de pil maar er waren ook niet echt prettige alternatieven. Ik heb een hele lange tijd gezocht naar alternatieve maar niks wat bij mij last. In zo’n geval zou een mannenpil handig zijn geweest.”

Als ik het met vriendinnen over anticonceptie heb gaat het net zoals in het gesprek met Lensaa al snel over ‘de mannenpil’. Ik merk dat cis heterovrouwen klaar zijn om de verantwoordelijkheid en lasten te delen. Zestig jaar na het introduceren van de vrouwenpil, die overigens binnen zeven jaar onderzoek op de markt verkrijgbaar was, zou er met nieuwe technologie toch al lang een mannenpil moeten zijn?

De mannenpil

Sinds begin jaren 2000 wordt er grondig onderzoek naar de mannenpil gedaan. De technologie en wetenschap voor het maken van anticonceptie voor mannen is al een heel eind op weg, maar om zo’n pil echt op de markt te kunnen brengen is er helaas nog veel meer onderzoek en geld nodig. Specialisten geven aan dat anticonceptie voor cishet mannen alleen op de markt zal komen wanneer grote farmaceuten erin zullen investeren. Op het moment is er geen enkel farmaceutisch bedrijf dat geld stopt in de ontwikkeling van anticonceptie voor mannen. Deze bedrijven zijn er heilig van overtuigd dat er te weinig interesse is om anticonceptie voor mannen te realiseren. Ook zijn verschillende onderzoeken stopgezet door bijwerkingen als acne, stemmingswisselingen en verlies van libido. Let wel, dit zijn dezelfde bijwerkingen die al jaren op de bijsluiter van de vrouwenpil staan. En waar wij wél al jaren mee moeten dealen.

Ik was benieuwd of er cishet mannen zijn die de pil zouden slikken. Met Charnel (24) sprak ik over of hij behoefte heeft aan de mannenpil.

“Als je mij een paar jaar eerder had gevraagd of ik een voorstander van de mannenpil ben had ik ja gezegd, maar de afgelopen jaren ben ik van mening veranderd. Meerdere vrouwen in mijn omgeving hebben bijwerkingen gehad van de anticonceptiepil zoals stemmingswisselingen en het schommelen van gewicht. Als dat dezelfde effecten zijn voor mannen doe ik dat liever geen één gender aan. Anderzijds zeg ik niet dan mannen niet moeten zoeken naar alternatieven, vrouwen hebben al zoveel te verdragen in deze witte cis mannenmaatschappij. Ik ging met mijn ex-partner bijvoorbeeld mee naar de huisarts toen zij aan de anticonceptie wilde, zo had zij het gevoel dat ze er niet alleen voor stond.”

Gelijke lusten gelijke lasten

Als een man betrokken is bij het anticonceptiegebruik van zijn partner kun je de kans op een zwangerschap kleiner maken. Je partner zou namelijk niet alleen de lasten moeten dragen. Shaniqua (22) vertelde mij hoe zij dit aanpakt met haar partner.

“Veel vrouwen voelen misschien dat anticonceptie echt een vrouwending is en willen daar hun mannelijke partner niet mee lastig vallen. Terwijl ook zij op de hoogte moeten zijn van het hele proces. Mijn vriend begreep pas wat extra hormonen met mij deden toen ik er open en eerlijk over ging praten met hem. Toen ik op zoek ging naar een nieuw anticonceptiemiddel heb ik mijn vriend meegenomen naar de doktersafspraken omdat ik wil dat hij begrijpt wat extra hormonen met een lichaam doen.”

Zoals Shaniqua met haar vriend deed kun je prima samen met je partner over anticonceptie praten en je erin verdiepen, samen een passende methode kiezen en je partner ondersteunen in het gebruik. Bijvoorbeeld door de ander te helpen herinneren aan anticonceptie en te informeren of de methode bevalt. Twijfel ook niet om eens de anticonceptie op te halen bij de apotheek of mee te betalen aan de kosten. Op die manier wordt het voorkomen van zwangerschap écht een gedeelde verantwoordelijkheid en hebben jullie beiden de lusten en de lasten van seks.

Naast dat hormonale anticonceptie nare bijwerkingen heeft op lichaam en geest heeft het namelijk ook gevolgen voor de portemonnee. Tot 21 jaar worden de kosten van anticonceptie vergoed uit de basisverzekering. Vanaf 21 jaar gaan de kosten van het eigen risico af, tenzij je een aanvullende verzekering hebt. In een vaste relatie zou je, omdat je allebei baat hebt bij anticonceptie, kunnen overwegen de kosten te delen.

Niet afwachten

Als je geen zin hebt om nog twintig jaar te wachten voor je de verantwoordelijkheid voor anticonceptie misschien met je (mannelijke) bedpartner(s) kan delen, zijn er verschillende dingen die je kan proberen om het proces van mannen anticonceptie op de markt krijgen, te versnellen. Je kunt met je buren praten; brieven naar de krant of je zorginstelling sturen of het bij je dokter aankaarten. Maak anticonceptie een bespreekbaar onderwerp, niet alleen onder cis hetero vrouwen. Nog beter: zorg dat iedereen in je omgeving dit ook gaat doen, zodat er meer mensen zullen zien dat er wel degelijk vraag is naar anticonceptie voor mannen. Want daar zullen we de farmaceuten van moeten overtuigen om ze zover te krijgen deze producten te ontwikkelen en op de markt te brengen.

Noot: ‘cis’ betekent een persoon die niet trans is en zich identificeert met het lichaam waar die in geboren is. ‘Het’ is de toevoeging van hetero. Ondanks dat dit artikel voornamelijk om de relatie tussen cishet vrouwen en mannen gaat, is het belangrijk notie te nemen van het feit dat er ook andere personen met baarmoeder zijn, die zich anders identificeren.

Genoten van dit stuk? Word ‘friend’ van Lilith en support ons journalistieke en feministische platform.

Seks zonder zwanger te worden: gedeelde lusten maar wie draagt de lasten?