Vijf onmisbare tips van cybercrimespecialist Gina Doekhie

Gina Doekhie speurt cybercriminelen op voor haar werk bij de Haagse recherche en deed dit daarvoor al voor bedrijven. Daarnaast strijdt ze voor meer vrouwen in de tech en minder hackers, oplichters en trolls op het web. Dit artikel is onderdeel van een serie over digitale vrijheid.

Kijk jij eerst door het raam voordat je de deur opendoet voor iemand? Gebruik jij verschillende sleutels voor jouw huis en kantoor? Controleer jij een e-mail voordat je erop klikt? Gebruik jij verschillende wachtwoorden voor al jouw accounts? Ik weet zeker, dat veel mensen op de eerste vragen JA beantwoorden en op de laatste vragen NEE. Waarom is onze digitale veiligheid niet net zo belangrijk, terwijl de kans op een cyberaanval maar liefst duizend keer groter is dan de kans dat er brand uitbreekt? We leven in een tijd dat het aantal cybercrime-delicten het aantal woninginbraken overstijgt. Conclusie: het komt omdat we digitaal ongeletterd zijn, want we hebben nooit digitale voorlichting gehad. Ik wil graag jullie digitale hulpverlener (DHV-er) zijn en geef in dit artikel vijf tips die ervoor zorgen dat jij voortaan digitaal veilig bent.

Cybercriminelen zijn tegenwoordig slim, het is dus niet meer erg als je erin trapt. Maar we moeten er wel over gaan praten. Als je buurman al twee keer is overvallen omdat hij geen dubbel slot op zijn woning had ga jij natuurlijk wel een extra slot aanschaffen. Een digitale versie van het extra slot op je voordeur is de twee-factor authenticatie! Deze feature kan je aanzetten voor bijna al jouw accounts en betekent dat je tijdens het inloggen op een tweede manier moet verifiëren dat het jouw account is!

Dus tip #1: zet het aan voor jouw e-mail en al jouw social media accounts zodat niemand zich kan voordoen als jou. Of erger nog, in je persoonlijke of financiële gegevens kan gaan wroeten. De meest bekende vorm van cybercrime is phishing, oftewel het vissen naar gegevens. We kennen ze allemaal, de e-mails van de bank dat uw huidige betaalpas is geblokkeerd of een SMS van de Belastingdienst dat jij met spoed een rekening moet betalen. Tegenwoordig vinden criminelen steeds slimmere manieren om je op te lichten, zoals reageren op een Marktplaats advertentie om zogenaamd het geplaatste artikel te kopen. Tijdens de onderhandelingen sturen ze vaak een 0,01 cent Tikkie betaalverzoek ter verificatie van de bankrekening van de verkoper voordat ze het gehele bedrag storten. Maar dit betaalverzoek  is de phishing-link waarbij je terecht komt op een nagemaakte website die lijkt op die van je bank. Tricky. Daarom gaat de volgende tip over controleren! 

Tip #2: Vertrouw niemand op het internet. Check de afzender van de e-mail, klik niet op de link in de e-mail maar login op uw bankrekening en bekijk of u daar een bericht heeft, bel desnoods het nummer van je bank. Controleer een e-mail van LinkedIn in je eigen LinkedIN app. Een Belastingdienst of bank zal nooit om jouw bankgegevens, pincode of geld vragen via een linkje in een SMS-bericht. 

Hoe gaan hackers eigenlijk te werk? Het eerste wat criminelen doen is verkennen, zoals een dief gaat posten bij het huis wat hij wil overvallen, gaat een cybercrimineel online op zoek naar bruikbare informatie over jou. Zo gebruiken criminelen informatie over jouw vrienden, waar je werkt en wat je interesses zijn. Op nummer twee van de meest voorkomende vorm van cybercrime staat op het moment: Whatsappfraude. Hierbij gebruikt de cybercrimineel informatie over een goede vriend of dochter/zoon die ze hebben gevonden in jouw vriendenlijst op Facebook of in je getagde foto’s. De cybercrimineel doet zich voor als een bekende die in nood zit en stuurt een Tikkie betaalverzoek die je absoluut nu moet betalen omdat ze in een lastige situatie zitten. Helaas is deze vorm van fraude groter geworden door de COVID-19 situatie, waarbij we allemaal meer afstand tot elkaar hebben. Maar denk ook aan meer gevoelige gegevens die vindbaar zijn over jou online die cybercriminelen kunnen gebruiken. Bijvoorbeeld het adres waarop jij je bedrijf hebt ingeschreven bij de KvK is voor iedereen toegankelijk. Als cybercriminelen of mensen die je kwaad willen doen dit adres online publiceren en aanzetten tot haat/geweld,noem je dat doxen. 

Daarom is Tip #3: Wees kritisch op alle informatie die je deelt. Alles wat je deelt op internet, blijft voor altijd vindbaar. Ook al lijkt het onschuldig, het kan nare gevolgen hebben. Check dus regelmatig de privacy-instellingen van jouw social media accounts en zet zoveel mogelijk op privé. 

Een andere manier hoe hackers te werk gaan is het gebruiken van jouw wachtwoorden die al eerder zijn gelekt. Op www.haveibeenpwned.com kan jij controleren of jouw wachtwoorden op straat liggen. Veel mensen weten dit niet, maar vaak worden databases gehackt waar wachtwoorden zijn opgeslagen. Omdat zoveel mensen dezelfde wachtwoorden gebruiken, zowel voor hun e-mail als bijvoorbeeld Zalando, kunnen zij met jouw account aan het shoppen gaan! 

Tip #4 heeft alles te maken met wachtwoorden: Gebruik sterke wachtwoorden en gebruik voor elk account een verschillend wachtwoord. Schrijf ze niet op een blaadje maar gebruik een wachtwoordmanager app, hier kan je ook sterke wachtwoorden mee genereren!

De drempel bij minderjarigen om via de telefoon een seksueel getint bericht, foto of video te sturen is laag: 1 op de 4 jongeren onder de 18 jaar deed het al, blijkt uit recente cijfers van Child Focus. Sexting komt het meeste voor op Snapchat omdat foto’s en video’s er na 24 uur verdwijnen. Maar helaas is een screenshot zo genomen en wat begon in een sexy avontuur eindigt in afpersing of levenslang gepest worden door die ene naaktfoto. Denk aan die sexy foto die je aan je vriendje stuurde. Datzelfde vriendje kan ooit een ex worden. Een ex die je Facebook, mail of Instagram wachtwoorden weet en je hele familie die sexy foto's stuurt. Maar er bestaan ook verschrikkelijke Telegram-groepen waar specifiek naaktfoto’s van vrouwen met een hoofddoek worden gedeeld. Mannen zijn vaak het slachtoffer van sextortion, waarbij de crimineel die zich voordoet als een sexy vrouw dreigt om webcambeelden van zelfbevrediging openbaar te maken. 

Tip #5: Plak altijd jouw webcam af en als je een sexy foto stuurt doe dit zonder herkenbare delen (zoals je gezicht). Criminelen uit het buitenland denken ook vaak dat mannen meer geld hebben en dus interessant zijn om af te persen. De beweegredenen voor cybercriminelen is namelijk vaak ordinair financieel gewin. In cybercriminaliteit gaat inmiddels meer geld om dan in de wereldwijde drugshandel. 

Ook ouderen en laaggeletterden zijn een kwetsbare groep, omdat ze het internet niet goed begrijpen. Een bekende cybercrime truc waarbij ouderen vaak het slachtoffer zijn is de helpdeskfraude waarbij een slecht Engels sprekende medewerker van bijvoorbeeld Microsoft opbelt en vertelt dat uw computer gerepareerd moet worden tegen een fikse betaling. 

Als cybercriminaliteit niet om geld gaat, dan gaat het vaak om iets heel persoonlijks zoals stalking of belediging. Uit onderzoek en ervaring blijkt dat vrouwen en mensen van kleur die in publieke functies zitten vaak uitzonderlijk veel online haat krijgen. Gewoonweg omdat ze bekend zijn of om een bepaald statement dat ze maken. Ook belediging op het internet is strafbaar, en ook al denken cybercriminelen zich anoniem en veilig te voelen op het internet… hierbij een boodschap: jullie zijn niet veilig. Op het internet laten cybercriminelen namelijk ook altijd sporen achter. Het is mijn missie om onze digitale wereld veilig(er) te maken, en samen kunnen we dit bereiken! Het is tijd om weer eigenaar te worden van onze eigen digitale wereld! Volg deze tips en meer op: laatjeniethackmaken.nl

Noot van de redactie:

In het kader van meer te weten komen over digitale vrijheid en veiligheid, lees je hier de komende tijd artikelen geschreven door (ervarings)deskundigen die ons meer leren en vertellen over cybercrimes, online veiligheidsmaatregelen en de juiste tools om jezelf ook op het wereldwijde web te kunnen beschermen. We hopen eind november ook een event te organiseren rondom dit belangrijke thema. P.S. vind je het vet wat we doen en wil je ons steunen? Befriend ons!

Artwork: Francesco Ciccolella