Ook dikke mensen hebben recht op een waardig bestaan

Hoewel gewichtsdiscriminatie een groot probleem is in onze maatschappij, kunnen dikke mensen nog altijd op weinig sympathie rekenen en worden ze continu aangespoord om af te vallen. ‘We zijn gewoon bezorgd om je gezondheid’, klinkt het meestal. Veerle Metten, vetactivist en zelf dik, zou willen dat deze focus op ‘andermans gezondheid’ verdwijnt. Het leidt namelijk af van een veel groter probleem: de constante discriminatie waar dikke mensen slachtoffer van zijn. Ook dikke mensen hebben, ongeacht hun gezondheidstoestand, recht op een menswaardig bestaan.

Op dit moment in mijn leven heb ik langer wél dan niet een dieet gevolgd. Het resultaat van al dat diëten is dat ik nog steeds dik ben. En niet dik als in ‘ik zou 10 kilo moeten afvallen’. Nee, dik als in ‘een BMI boven de 40’, waardoor ik in de categorie ‘morbide obesitas’ val --een term die de indruk wekt dat ik op elk moment ter plekke dood neer zou kunnen vallen. Toch heb ik geleerd om mijn dikke lijf volledig te accepteren. Hoewel dit een van de beste keuzes is die ik ooit gemaakt heb, is de rest van de wereld het daar overduidelijk niet mee eens. Want een vetrolletje is prima (lang leve de body positivity!), maar als je écht dik bent, wordt het een heel ander verhaal.

Dikke censuur

Het wordt steeds meer toegejuicht om zonder schaamte je ‘imperfecte’ lichaam te tonen. Binnen een bepaalde limiet uiteraard. Want als je écht dik bent en dat doet, dan ben je geen inspiratie meer, maar iemand die ‘obesitas’ promoot. Hetzelfde hoor je als een magazine het waagt om een dik persoon op de cover te zetten. ‘Onverantwoord’, ‘een schande’, ‘een slecht voorbeeld’! Alsof die ene cover per jaar met Lizzo, Ashley Graham of Tess Holiday erop een tegengewicht (pun intended) biedt aan al die andere covers met dunne gephotoshopte modellen die zoveel mensen een complex over hun lichaam bezorgen.

Waarom? Omdat ‘obesitas’ voor hen gelijkstaat aan ongezonde levensstijl en dat mag je uiteraard niet aanmoedigen. Dikke mensen moeten afvallen voor hun eigen gezondheid. Gewoon wat minder eten en wat meer bewegen. We weten immers allemaal dat dikke mensen alleen maar op de bank liggen met drie zakken chips en een grote fles cola binnen handbereik. 

Het idee dat je ‘obesitas’ promoot wanneer je laat zien dat je dik én gelukkig bent is absurd. Het enige wat wij willen uitdragen is dat dikke mensen het recht hebben op een waardig leven. Een leven waarin we niet constant gestigmatiseerd en gediscrimineerd worden. 

Een averechts effect

Ook ik heb het geprobeerd. Ik heb talloze diëten gevolgd, van Weight Watchers tot poedershakes, en het enige wat ik eraan overgehouden heb, is een verstoorde relatie met eten en mijn lichaam. Niet minder kilo’s, want op de lange termijn werkt diëten niet. Integendeel zelfs. De meeste mensen die met een dieet beginnen, krijgen de verloren kilo’s er na een tijd weer bij, en soms zelfs een paar extra. En dat haast onvermijdelijke proces –het zogenaamde jojoën– heeft vaak negatieve gevolgen op de fysieke en mentale gezondheid van dikke mensen.

Toch blijft er in onze maatschappij het hardnekkige idee bestaan dat dikke mensen gemotiveerd moeten worden om af te vallen met een beetje ‘tough love’. Dan komen ze mij vertellen welk dieet zo goed gewerkt heeft voor de tante van hun buurvrouw en krijg ik in elke internetdiscussie te horen hoeveel risico ik loop op diabetes en hartproblemen. Dan stellen dokters mij een maagoperatie voor terwijl ik daar ben voor een verkoudheid en roepen mensen ‘hey, dikzak!’ vanuit hun auto terwijl ik op de tram sta te wachten. Allemaal waargebeurde verhalen trouwens – dit zijn helaas geen hypothetische voorbeelden.

Die ‘harde’ aanpak zorgt ervoor dat dikke mensen zich nog meer gestigmatiseerd voelen en laat stigma nu net iets zijn wat óók een negatieve invloed op je gezondheid heeft.  Even simpel uitgetekend: door nare opmerkingen over iemands gewicht rennen mensen dikwijls niet naar de gym, nee: het raakt ze, doet ze pijn, zorgt ervoor dat ze in een neerwaartse spiraal terecht komen of erger nog, in een depressie. Misschien gaat iemand er juist wel meer door eten, puur uit ongeluk. De vraag blijft dus in hoeverre deze goedbedoelde adviezen en aansporingen om af te vallen daadwerkelijk goed bedoeld zijn en goed terecht komen?

Het draait niet om ‘gezond’ of ‘ongezond’ 

Gezondheid is een argument dat telkens opnieuw gebruikt wordt om dikke mensen het zwijgen op te leggen, want wie is er nu tegen een goede gezondheid? Uiteraard kunnen we daar weinig tegenin brengen. En ja, dikke mensen weten zelf ook dat er bepaalde aandoeningen gelinkt zijn aan het hebben van een hoog gewicht, maar uiteindelijk is het gezondheidsargument een afleidingsmanoeuvre. Het echte probleem is namelijk gewichtsdiscriminatie. Het echte probleem is dat dikke mensen niet serieus genomen worden door artsen, dat ze minder kansen hebben op de arbeidsmarkt en dat dikke kinderen vaker gepest worden op school. Gezondheid heeft daar niets mee te maken. Het is zelfs heel erg validistisch om dat als voorwaarde te stellen: alsof je pas mag bestaan als je ultiem gezond bent. Alsof dikke mensen die ongezond zijn het niet verdienen om gelijkwaardig en met respect behandeld te worden.

Dikke mensen hebben geen behoefte aan hypocriete bezorgdheid over hun gezondheid. Wat wij nodig hebben is dat we ons leven mogen leiden zonder opmerkingen en bemoeienissen van anderen, ongeacht hoe (on)gezond we zijn. Wat wij nodig hebben is dat dikke mensen een onvoorwaardelijke plek krijgen in de huidige strijd voor een rechtvaardige maatschappij zonder stigma en zonder discriminatie.