Grindr geblokkeerd voor LHBTI-vluchtelingen is symptoom van groter probleem

Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) blokkeert de toegang tot homodatingapp Grindr voor LHBTI-vluchtelingen, werd deze week bekend. Lilith Mag zocht contact met het COA, maar kreeg geen inhoudelijke reactie, behalve dat er naar het probleem gekeken wordt. Het blokkeren van websites is een inbreuk op het zelfbeschikkingsrecht en de privacy van vluchtelingen en wordt hopelijk ook als zodanig behandeld. 

Eerder in dagblad Trouw heeft het COA de blokkades wel bevestigd. “Het wifi-netwerk blokkeert bepaalde websites op basis van filters [...]. Het is niet de bedoeling dat Grindr geblokkeerd wordt, waar dat nu wel zo is gaan we ervoor zorgen dat de blokkade zo snel mogelijk wordt opgeheven.” Voor het COA lijkt de kous daarmee af. 

Feit blijft wel dat het COA lijkt te beslissen welke websites of apps toegankelijk zijn voor asielzoekers, en in dit geval specifiek LHBTI-personen. Van algoritmes en filters is bovendien al langer bekend dat ze (kunnen) discrimineren. Het is de vraag in hoeverre meer LHBTI-gerelateerde content geblokkeerd wordt en welke vooroordelen hieraan ten grondslag liggen. Navraag bij het COA door Lilith Mag levert hierover niet meer duidelijkheid op. Woordvoerder Fabian Paardekooper benadrukt dat het COA bezig is met het onderzoeken en oplossen van de problemen, maar stelt tegelijkertijd dat de antwoorden “irrelevant zijn voor mensen die niets weten over informatica”. Ook kan Paardekooper niet vertellen op welke locaties websites worden geblokkeerd en welke websites dat exact zijn.

De relevantie – ook voor mensen die “niets van informatica” weten – is echter dat hun rechten door deze technische ingrepen worden ingeperkt.  Hulporganisatie LGBT Asylum Support trok als eerste aan de bel en heeft een melding gedaan bij Bureau Veiligheid van het COA maar geen reactie ontvangen. De organisatie heeft een brief naar staatssecretaris Ankie Broekers-Knol (Justitie en Veiligheid) gestuurd, laat Sandro Kortekaas, voorzitter LGBT Asylum Support in een persbericht weten. 

In die brief wordt duidelijk gemaakt waarom het blokkeren van de app – opzettelijk of niet – zo schadelijk is. Hoewel de vrijheid van nieuwsgaring niet uitdrukkelijk is vastgelegd in wetten, houdt het recht op vrijheid van meningsuiting óók in dat iedereen het recht heeft informatie te verzamelen en een eigen mening te kunnen vormen. Zonder inmenging. Ook van het COA.  

LHBTI-vluchtelingen

LHBTI-vluchtelingen in Nederland ondervinden vaker problemen zoals deze, doordat instituten als het COA en de IND ongevoelig omgaan met hen. Regels en protocollen staan boven de mensen. Een goed voorbeeld hiervan is het verhaal van de lesbische asielzoeker die tweedegraads brandwonden opliep. Zij was met kokend water overgoten door een heteroseksuele vrouw en haar man. Het kokend water was bedoeld voor de vriendin van de lesbische vrouw en haar zoontje die al langer belaagd werden door het heteroseksuele stel. Zij sprong er echter tussen en liep zo deze brandwonden op. Het COA en de medische dienst GZA gingen onverschillig om met dit geweld. De medische dienst wilde het slachtoffer niet helpen omdat ze op bezoek was bij haar partner en zelf in een andere azc woonde, en van het COA kreeg ze een verbod haar vriendin in het azc te bezoeken, omdat ze niet als bezoeker aangemeld was. Ze werd teruggestuurd naar de andere kant van Nederland, een treinrit van meerdere uren terwijl ze nauwelijks kon lopen of zitten door haar brandwonden.

Daarnaast is het al langer bekend dat de Immigratie en Naturalisatiedienst de levens van LHBTI-vluchtelingen niet bepaald vergemakkelijkt.  De overheid schrapte in 2018 bijvoorbeeld al het criterium dat LHBTI-asielzoekers “een proces van bewustwording en zelfacceptatie” zouden moeten hebben doorgemaakt. De staatssecretaris erkende dat dit criterium een ondeugdelijk stereotype is. Maar in de praktijk wordt dit criterium nog steeds gehanteerd. 

Het COC schreef eerder al: “Het asielverzoek van een lesbische vrouw uit Tunesië werd bijvoorbeeld afgewezen omdat zij geen ‘proces van bewustwording en zelfacceptatie’ heeft doorgemaakt. Terwijl dit criterium uit het beleid is geschrapt, noemt de IND zulke processen in dit dossier ‘de kern [van de] geaardheid’ en ‘de pijlers waaraan de gestelde geaardheid wordt getoetst’.”

Met andere woorden, de IND wil dat LHBTI-vluchtelingen kunnen aantonen dat ze LHBTI zijn. Maar het ‘bewijs’ aanleveren wordt bemoeilijkt, kijkend naar de Grindr blokkade in azc’s. Nieuwe ‘homoseksuele contacten’ opdoen zou een manier kunnen zijn om het LHBTI-zijn aan te kunnen tonen, hoe pervers dat ook klinkt. Maar zelfs die mogelijkheid wordt hen nu ontnomen. Overigens: wanneer LHBTI-vluchtelingen wel bewijs leveren, is het niet altijd genoeg. Verklaringen van derden worden door de IND vaker afgewezen. 

Ook maakte OneWorld eerder bekend dat verklaringen van bijvoorbeeld het COC of Rainbow Den Haag niet worden geaccepteerd. Volgens de IND zijn die niet objectief verifieerbaar omdat deze organisaties ‘belangen van homoseksuelen behartigen, en dus baat zouden hebben bij een asielverlening’. Dit betekent dat LHBTI-vluchtelingen niet alleen te vrezen hebben van de samenleving, maar ook de overheid. 

De houding van deze instituties is tekenend voor de selectieve progressiviteit van Nederland.  Met de pen wordt vrijheid gepredikt, maar de realiteit is dat de levens van LHBTI-vluchtelingen onnodig zwaarder en moeilijker gemaakt, en in sommige gevallen zelfs gevaarlijker.

Illustratie: Eric Chow