Drieluik: de gedupeerden van de toeslagenaffaire aan het woord, deel 2

In de toeslagenaffaire werden naar schatting 26.000 ouders in Nederland vals beschuldigd van fraude met de kinderopvangtoeslag.  Daarnaast werden veel van hen gedupeerde van een harde fraudeaanpak door de Belastingdienst, van 2013 tot en met zeker 2019. Inmiddels is het kabinet Rutte III gevallen door dit schandaal en is er beloofd dat alle gedupeerden zo snel mogelijk compensatie zullen ontvangen en dat hun zogenaamde schulden (vaak gebaseerd op wanpraktijken van de Belastingdienst en dus zouden we het absoluut geen schulden moeten noemen) worden ‘kwijtgescholden’. Toch bestaat er nog steeds veel onduidelijkheid voor de gedupeerden. Er is nog geen tijdspad voor de compensatie, er wordt al meer dan een jaar verbetering beloofd door het kabinet, de hoofdrolspelers in het gevallen kabinet zullen hoogstwaarschijnlijk gewoon weer worden verkozen en dus weer verantwoordelijk worden in maart én belangrijk: wanneer gaat de Belastingdienst eens op de schop?

Naomi Lisa Davis is 27 en inmiddels zit ze al meer dan twee jaar thuis, met een burn out. Het woord ‘slachtoffer’ vindt ze helemaal niks, maar een gedupeerde van de toeslagenaffaire is ze zeker. Toen ze tussen twee verhuizingen in zat en ze drie maanden gedeeltelijk was uitgeschreven bij de gemeente is er iets misgegaan met haar toeslagen. Vervolgens ontving Naomi twee maanden onrechtmatig toeslag die eigenlijk naar haar moeder had moeten gaan, aangezien haar kind even bij oma woonde. Uiteindelijk liepen deze drie maanden transitie en twee maanden onrechtmatig ontvangen toeslag uit op een ramp, 25.000 euro schuld en misschien nog wel veel meer onheil. Naomi stond vanaf toen bekend als fraudeur en mocht alle door haar ontvangen kinderopvangtoeslag terug gaan betalen. Lilith sprak haar over deze bizarre zaak. 

‘De kinderopvangtoeslag is bij mij teruggevorderd van 2012, 2013 en 2014. Daar heb ik toen bezwaar ook aan aangetekend. Eigenlijk al mijn stukken ingeleverd, en nooit antwoord gekregen van de belastingdienst. En toen hebben zij er voor gekozen om beslag te leggen op mijn inkomen, tot aan het begin van vorig jaar. Van 2015 tot begin 2020 ben ik bestempeld als fraudeur, als crimineel.’

Naomi prijst zichzelf enorm gelukkig met een fijn vangnet van familie en vrienden die lijnrecht achter haar stonden en er alles aan deden om haar te helpen in deze financieel en mentaal zware tijd. ‘Het ergste vond ik het contact met de Belastingdienst. Alles was steeds zo onduidelijk. Je krijgt telkens iemand anders aan de lijn, ik moest telkens alles uitleggen en telkens werd mij ook weer iets anders verteld. Gelukkig hielp mijn moeder me enorm. Zij heeft ook het nieuws rondom de affaire heel erg gevolgd, anders had ik bijvoorbeeld ook geweten dat er zo’n herstelnummer was.’ Het herstelnummer is een telefoonnummer door de Belastingdienst in het leven geroepen om zoveel mogelijk gedupeerden te verzamelen. Hier konden zij zich aanmelden voor een zogenaamd ‘herstelproces’, waarbij wordt gekeken naar de dossiers door een speciaal aangestelde zaakbehandelaar. Doel van het herstelproces: kijken of de betreffende ouders inderdaad vals beschuldigd zijn van fraude.  

Het hele systeem van de Belastingdienst moet op de schop
Ze hamert op de ‘van-het-kastje-naar-de-muur-mentaliteit’ van de Belastingdienst. ‘Ik ben toen afgelopen, begin van het jaar, ook langs geweest op het belastingkantoor. En toen zei iemand dat ik een herzieningsverzoek moest indienen. Toen ik vervolgens naar de belastingdienst belde om te vragen hoe het zat met dat verzoek, werd tegen mij gezegd: “Ja, maar deze verzoeken nemen wij niet meer in behandeling, want de tijd is al verlopen.” Terwijl iemand op het belastingkantoor tegen mij zegt: “Maar dit en dit moet je doen om het weer goed te maken.” Onwijs vermoeiend.’

Naast het feit dat Naomi een onwijze ‘schuld’ heeft, die ze overigens nog niet exact heeft durven uitrekenen, komt ze al gauw in de algehele geldproblemen. ‘Het stapelt zichzelf gewoon op. De beginschuld was 25.000 euro, maar toen kreeg ik een huurachterstand, omdat ik niet rond kon komen van m’n weekgeld. Vervolgens heb ik allemaal verschillende soorten baantjes gehad, in een callcenter, in winkels - alles om maar een beetje geld te kunnen verdienen om alles te betalen. Maar ja, dan raak je in een burn out terecht en kan je niet eens meer werken. Dat rekenen ze allemaal niet mee.’

De volledige rekensom heeft ze dus nog altijd niet durven maken. Maar ze vreest dat het meer is dan ze denkt. ‘Ik heb het berekenen lang uitgesteld omdat ik pas in het afgelopen jaar, er echt mee om ben gegaan. In ook mijn gevoelens, en mijn financiën op orde brengen. Dus dat heb ik nog niet gedaan. Maar ik was halverwege met mijn betalingen, en ik moest 25.000 euro terugbetalen. Ik heb jarenlang continue stress over geld gehad. En ik moet zeggen dat ik mijn verhaal nog mild vind vergeleken met andermans verhalen die ik online lees. Kijk eens naar wat mensen hebben moeten terugbetalen en wat het ze daarbij heeft gekost. Ik mag in mijn handjes knijpen dat ik tenminste fijne mensen om me heen heb gehad die me met veel hebben kunnen helpen.’

Over de Belastingdienst als groot orgaan is Naomi niet te spreken, wel is ze blij haar eigen zaakbehandelaar. ‘Hoewel ik merk dat zij continu vanuit de organisatie gestoomwalst wordt als ze me probeert te helpen. Ze doet me daarom vaak beloftes die ze helaas niet kan nakomen. Zo zou ik voor eind december 2020 horen waar ik aan toe was, dan zou er een berekening van mijn compensatie komen. En die berekening heeft ze ook gemaakt maar omdat er nog geen ‘go’ is kan ze dat bedrag nog niet aan mij vertellen. Ik heb wel het gevoel dat ze zich sterk voor me inzet, ze is druk bezig om dat antwoord voor mij te krijgen.’

Val van het kabinet voelt als een aanfluiting
De persconferentie net na de val van het kabinet, waar premier Mark Rutte uitleg gaf over alles wat er mis is gegaan tijdens de toeslagenaffaire, liet bij Naomi een nare smaak achter. ‘Toen ik aan het kijken was dacht ik echt: ‘het interesseert je allemaal geen ene donder.’ Ik voelde alleen maar woede. Niet eens alleen voor mezelf maar ook voor alle andere ouders en de mensen die nog zwaarder lijden. Nogmaals ik heb zoveel geluk met mijn vangnet. Ik woon nu in een huis dat mijn schoonouders hebben gekocht waar we niet megaveel huur voor hoeven te betalen, dat scheelt zoveel. En ik heb een moeder die mij hier en daar helpt. Dat kan niet iedereen zeggen, er zijn mensen die moeten leven van 50 euro per week. En dan hoor je de eindverantwoordelijke woorden gebruiken als ‘proberen’ en dingen zeggen als ‘Eric Wiebes, ik ga je missen’. Dat doet pijn. Hij heeft die hele persconferentie vooral om de zaken heen gepraat en het voornamelijk over corona gehad.’

Dat het kabinet nu is gevallen doet Naomi minder dan ze had gedacht. ‘Om heel eerlijk te zijn dacht ik eerst dat het me wel goed zou doen. Maar nu achteraf heb ik wel een beetje het gevoel dat het kabinet zichzelf heeft laten vallen, ook voor puur eigen gewin, met oog op de verkiezingen, ook al zegt hij van niet. Want dan hadden ze zichzelf gelijk moeten laten vallen op het moment dat het rapport uitkwam, of dat er überhaupt, toen deze hele affaire uitkwam, dat er toen al koppen waren gaan rollen.’