Klimaatracisme, dit moet je weten

Op 21 maart zullen bij de demonstratie tegen racisme twintig groene groepen meelopen. Velen zijn recentelijk meer bewust geworden rondom klimaatracisme. 

Met solidariteitsacties rondom Inheems verzet tegen pijpleidingen zoals in Standing Rock in de Verenigde Staten, of door de Wet’suwet’en stam in Canada wordt het duidelijk voor een groter publiek hoe bedrijven en de politiek doorlopend Inheemse volken met geweld onderdrukken voor private winst van fossiele industrie. In de literatuur over environmental racism wordt middels case-studies geracialiseerd milieubeleid aangetoond. 

Bij het praten over klimaatracisme bespreken we ook de geracialiseerde impact van milieubeleid en klimaatrampen, maar ligt de focus meer op de totstandkoming van de klimaatcrisis zelf als koloniale crisis met dekoloniale antwoorden. Mensen weten vaak wel dat de VS en Europa de grootste vervuilers zijn over de tijdspannen van de afgelopen paar eeuwen. Maar vraagstukken over herstelbetalingen van Westerse natiestaten en de verantwoordelijkheid sneller fossielvrij te worden dan andere gebieden, worden nog vaak vermeden. 

Ik help graag met articuleren van argumenten, vragen en processen die helpen met aangaan van eco-sociale uitdagingen. Als organizer binnen het collectief Climate Liberation Bloc geef ik trainingen rondom theorie en praktijk van klimaatrechtvaardigheid strijd. Van kinds af aan hield milieu, oorlog en kolonialisme me bezig. Vanaf 2009 heb ik kennisvergaring omgezet in bijdragen aan activisme, bewegings bouw en het produceren van Climate Justice film en videos. Ik struikel vaak over misvattingen omtrent klimaatracisme.

De grappigste vraag is: “Hoe kan het klimaat nou racistisch zijn?” De term klimaatracisme verwijst niet naar het klimaat als hoofdpersoon met racisme als een overtuiging. De term klimaatracisme erkent beiden als een systeem; een ecologisch systeem dat ontwricht wordt en een institutioneel sociaal systeem dat ook ontwricht is doordat mensen van kleur een lagere levensverwachting hebben (in duur of kwaliteit). Klimaatracisme als studieonderwerp levert inzichten op over wat de gemene deler is in het proces van ontwrichting. In een workshop die ik geef behandel ik vier aspecten: historisch-, politiek-, militair- en media klimaatracisme. Maar voor nu zal ik me beperken tot het bespreken van een paar veel voorkomende misvattingen.

Strijden tegen klimaatracisme is erkennen dat voor vele gemeenschappen hun huis al eeuwen in de fik staat.

1: “Eerst klimaat dan de rest…”

Bij deze houding onder sommige klimaat organisatoren mist het inzicht dat klimaatontwrichting het symptoom is van het probleem. Koloniaal kapitalistisch beleid ontwricht het klimaat middels een doctrine van groei van (fossiele industrie) markt. Maar als er iets groeit dan krimpt er ergens anders iets; de wet van behoud van energie. Om het dogma van Groei, Private Winst, Ontwikkeling te verkopen heb je een geloofsstelsel nodig dat het land en leven op dat land dat je opoffert goedkoop is en wegwerpbaar. Land en levens van geracialiseerde mensen vormen de basis van de opofferzone waarvan fossiele brandstoffen bedrijven als Shell, BP, Chevron zijn groot geworden. De misvatting zit in de aanname dat racisme een los probleem is dat we  o o k  moeten oplossen maar minder urgent is dan een zogenaamd a-politiek klimaatnoodtoestand. Er is onwetendheid over hoe de klimaatcrisis is klaargestoomd door beleid van witte (mensen) suprematie. Strijden tegen klimaatracisme is erkennen dat voor vele gemeenschappen hun huis al eeuwen in de fik staat. Vanuit suprematie denken kan een natiestaat of bedrijf zich verrijken door te doen alsof al die extractie en wegwerp praktijken die eco-sociale wederkerigheid vernielen zonder gevolgen kan voltrekken. Klimaatracisme is geen bijzaak maar informeert wat eigenlijk het probleem is en wat symptoom. 

“What do we want? End of white supremacy, fossil free societies, violent free economies, healthy world ecologies”

2. “Maar wat kan ik doen als wit persoon…?”

Klimaatracisme is niet een onderwerp waar alleen mensen van kleur voor de straat op moeten gaan. Zowel witte als melanine-gezegende Nederlanders hebben het vak eco-sociaal wederkerig leven op school gemist. Aangezien het een systemisch probleem is kan het niet door een individu of een geracialiseerde groep mensen alleen opgelost worden. Klimaatracisme begrijpen impliceert de realisatie dat klimaatstrijd niet gesegregeerd te winnen valt. Tijd voor witte klimaatredders om af te stemmen met grotere strijd tegen verbrande aarde beleid dat zich schuldig maakt aan racistische grenzen en imperialistische oorlogen. Een protest als 21 maart is juist belangrijk voor het actief overstijgen van de segregatie die institutioneel is aangeleerd aan mensen. Samen over straat lopen en slogans zingen als “What do we want? End of white supremacy, fossil free societies, violent free economies, healthy world ecologies” nodigt uit tot gesprek en het onderzoeken van de kruispunten van onze strijd om gezamenlijk te overleven. Als mensheid. Niet enkel de rijkste, witte, best bewapende rechtse bunker eigenaren. 

3. Maar dit is complex en daarmee bouw je niet een massabeweging

Deze misvatting verraadt a-historisch witte centraliteit. In 2009 noemde de media de klimaatmars van 100.000 in Kopenhagen de grootste klimaat mobilisatie in de geschiedenis. Terwijl in Nigeria in 1993 de Ogoni met 300.000 protest voerde tegen Shell. Vorig jaar liepen een paar duizend klimaatactivisten op straat in Madrid waar de VN Klimaattop naartoe was verhuisd. Terwijl in Santiago, Chile, waar de klimaattop oorspronkelijk gehouden zou worden meer dan een miljoen mensen demonstreerden en scandeerde: ”Het gaat niet over 30 pesos, maar over 500 jaar” en “Donde esta Greta?” (Waar is Greta?). Hier ging verzet van Mapuche tegen koloniaal landroof en anti-neoliberale sentimenten hand in hand. Er protesteerden wereldwijd 36 miljoen mensen tegen de koloniale invasie van de VS in Irak, een oorlog voor oliecontrole waar een miljoen mensen in Irak voor zijn vermoord. In januari 2020 zagen we in India 200 miljoen arbeiders die deelnamen in staking tegen hindu-nationalisme, neoliberalisme en anti-mensen politiek. Elf dagen erna las ik het nieuws dat in een staat in India 50 miljoen mensen een mensenketting maakte voor beter klimaatbeleid. Als een massabeweging bouwen echt zo belangrijk is, is het zaak dat witte progressieven leren anti-koloniaal kijken en samenwerken.

De strijd tegen racisme en voor de bescherming van ons collectieve oikos, eco, huis gaat niet enkel hand in hand maar is intrinsiek met elkaar verbonden.

Meer informatie over klimaatracisme vind je op de  website van Chihiro.

UPDATE, 24 maart 2020

Dat de anti racisme mars niet heeft kunnen doorgaan door de huidige ontwikkelingen omtrent het coronavirus, betekent niet dat het geluid over klimaatracisme niet verspreid kan worden. Chihiro, als organizer binnen het collectief Climate Libertion Bloc, schreef namelijk de tekst voor het nummer ‘Shell Must Fall’, de video van dit nummer is op 18 maart online gegaan.

En wij hebben de sneakpreview voor je. Beijk de video via de link hieronder:
sneakpreview Shell Must Fall song