Kies wijzer met Lilith: (Anti-)racisme
Het is bijna zover: op 22 november mogen Nederlanders vervroegd naar de stembus voor de Tweede Kamerverkiezingen. Het huidige (demissionaire) kabinet-Rutte IV kon na een maandenlange discussie over het asielbeleid niet tot een consensus komen en is op 7 juli 2023 gevallen. Twee jaar sinds de laatste verkiezingen is er op politiek vlak veel veranderd: denk aan GroenLinks en de PvdA die nu met een gezamenlijke lijst en een gezamenlijk programma meedoen aan deze verkiezingen, of aan Pieter Omtzigt en zijn nieuwe partij, NSC. Om ervoor te zorgen dat kiezers door de bomen het bos nog kunnen zien, vroeg de redactie van Lilith Magazine aan haar lezers welke politieke onderwerpen ze belangrijk vinden bij het kiezen van een partij. De komende dagen vind je hier de analyse van de redactie.
(ANTI-)RACISME
Racisme is een wijdverbreid onrecht in de Nederlandse samenleving. Van etnisch profileren en risicoprofielen op basis van etniciteit, tot racistische spreekkoren bij voetbalwedstrijden jegens voornamelijk Zwarte voetballers. Van buitenproportioneel politiegeweld jegens mensen van kleur tot discriminatie op de arbeidsmarkt. Nederland heeft te maken met ernstig institutioneel racisme. Willen de partijen hier verandering in brengen, en indien ja, hoe?
Vooral BIJ1, GroenLinks-PvdA en de PvdD maken zich hard voor antiracistisch beleid. NSC en VVD geven aan tegen discriminatie en voor waarborging van Artikel 1 van de Grondwet te zijn, maar hebben geen specifiek antiracistisch beleid voor ogen. De komende verkiezingen zullen uitmaken of er verbetering komt voor de positie van mensen van kleur in Nederland.
Lees hieronder de standpunten van de partijen BIJ1, GroenLinks-PvdA, NSC, PvdD en de VVD over (anti-)racisme. Deze standpunten zijn geparafraseerd uit de partijprogramma’s. De deelonderwerpen die de redactie heeft gekozen zijn institutioneel racisme, Zwarte Piet, kolonialisme en het slavernijverleden.
BIJ1
BIJ1 is opgericht in 2016 en heeft als credo “radicale gelijkwaardigheid en economische rechtvaardigheid”. Boegbeeld Sylvana Simons, en daarmee ook BIJ1, kwam voor het eerst in het parlement na de voorgaande Tweede Kamerverkiezingen. Daarnaast heeft de partij ook zetels in de gemeenteraad van Amsterdam, Utrecht, Rotterdam en Almere behaald. Simons heeft zich niet meer kandidaat gesteld voor de huidige verkiezingen. In een interview met de Volkskrant afgelopen augustus vertelde ze dat haar overwegingen hiervoor “persoonlijk van aard” zijn, al speelt ook de onrust binnen de partij een rol. Zo vertelden oud-BIJ1-gemeenteraadsleden Nilab Ahmadi en Jazie Veldhuyzen in een interview met NRC dat ze zich “sociaal-emotioneel onveilig” voelden in de partij. De nieuwe lijsttrekker van de partij is Edson Olf. Olf is consultant bij een adviesbureau, vicevoorzitter van BIJ1 en lid van de Rotterdamse wijkraad Cool-Scheepvaartkwartier-Stadsdriehoek.
BIJ1 wil…
… dat alle ministeries, gemeenten en overheidsorganisaties grondig onderzoek doen naar racisme binnen hun organisaties en actief antiracistisch beleid voeren. De partij wil ook dat gentrificatie wordt tegengegaan en dat woningcorporaties actief moeten aantonen dat zij niet discrimineren.
… het hoofddoekverbod voor rechters, griffiers en politie afschaffen, en het verbod op gezichtsbedekkende kleding afschaffen.
… een integrale aanpak om techbedrijven die misbruik maken van geavanceerde AI en algoritmes aan te pakken. De partij wil onder meer optreden tegen het promoten van racisme door techbedrijven en dat data en informatie waar AI-systemen op zijn gebouwd niet discriminerend zijn.
… alle vormen van blackface, inclusief Zwarte Piet, verbieden in de openbare ruimte.
… dat Nederland de schade herstelt die is veroorzaakt door het kolonialisme en de slavernij. De precieze invulling hiervan wil de partij aan de voormalige koloniën laten.
Groenlinks-Partij van de Arbeid
Bij de aankomende verkiezingen doen de Partij van de Arbeid (PvdA) en GroenLinks voor het eerst mee met een gezamenlijke kieslijst en verkiezingsprogramma. Hiermee hopen ze een “fundamenteel links-progressief alternatief” te kunnen vormen, in de woorden van GroenLinks-voorman Jesse Klaver. De hoop is op deze manier een groot aantal zetels te kunnen binnenhalen, en wellicht zelfs de grootste partij te worden, al gaat dat volgens de meest recente peilingen niet lukken. Als lijsttrekker heeft de partij Frans Timmermans aangetrokken, de voormalige vicevoorzitter van de Europese Commissie, waar hij zich onder andere bezighield met de Europese Green Deal. Hij zegt open te staan voor het premierschap.
… wil discriminatie van moslims door banken en financiële instellingen voorkomen door middel van strengere controles, en dat er hard wordt opgetreden tegen vormen van discriminatie op de woningmarkt, de arbeidsmarkt en in de zorg. En dat alle overheidsinstanties stoppen met het gebruik van risicoprofielen en algoritmes die fraude, criminaliteit of ongewenst gedrag ‘voorspellen’.
… wil dat er een landelijke organisatie voor melding van discriminatie, vergelijkbaar met Bureau Slachtofferhulp, komt.
… wil het gedeeltelijk verbod op gezichtsbedekkende kleding afschaffen.
… heeft geen standpunt over Zwarte Piet. De partij geeft wel aan anti-Zwart racisme te zien als een “specifieke discriminatieachtergrond” en harder op te willen treden tegen vormen van discriminatie tegen Zwarte mensen.
… wil aandacht in het onderwijs voor het koloniale verleden en slavernijverleden. Daarnaast wil de partij dat er in Nederland meer bewustwording komt over hoe die geschiedenis nog steeds doorwerkt in de maatschappij. De partij wil bijvoorbeeld dat er een slavernijmuseum komt in Nederland en het Caraïbisch gebied, en dat 1 juli (Keti Koti) een nationale vrije dag wordt.
NSC
Nieuw Sociaal Contract (NSC) is een nieuwe partij op het politieke toneel, opgericht door oud-CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt. In 2021 stapte Omtzigt uit de partij, nadat een notitie was uitgelekt waarin hij felle kritiek op de partij uitte. Volgens het Kamerlid maakte dat zijn functioneren binnen het CDA onmogelijk. Het meest nog is Omtzigt bekend vanwege zijn rol in de toeslagenaffaire, die hij samen met de SP boven tafel kreeg.
… wil discriminatie op de werkvloer tegengaan, ook bij de politie en justitiële diensten. De partij zegt niet welke vorm(en) van discriminatie zij bedoelt en hoe zij dit willen aanpakken. De term ‘racisme’ komt in het partijprogramma niet voor.
.. wil dat grote techplatforms bij het schenden van richtlijnen of wetgeving, bijvoorbeeld wanneer er sprake is van discriminerende of haatzaaiende content, worden beboet en verplicht zijn om hun identiteit te delen met de politie.
… wil een verbod op zichtbare uitingen van geloofs- of levensovertuigingen bij het dragen van een uniform, omdat de overheid neutraal moet zijn in woord en gedrag.
… heeft geen standpunten over Zwarte Piet.
… wil dat het kolonialisme en het slavernijverleden een duidelijke en vaste plek in het geschiedeniscurriculum en cultuuraanbod krijgen. De partij wil bijvoorbeeld dat er een nationaal slavernijmuseum komt.
Partij voor de Dieren
De Partij voor de Dieren (PvdD) werd in 2006 naar eigen zeggen de eerste partij ter wereld die dierenrechten centraal stelde, met een zetel in het parlement. Inmiddels is de partij uitgegroeid tot een links-progressieve partij, die niet alleen dierenwelzijn in het vizier heeft, maar zich ook inzet voor het klimaat, de natuur, en de rechten van onderdrukte groepen in de samenleving. Bij de vorige Tweede Kamerverkiezingen veroverde de partij zes zetels in het parlement. De lijsttrekker is Esther Ouwehand, die ook al sinds 2006 lid is van de Tweede Kamerfractie voor de PvdD.
…. dat het verbod op etnisch profileren voor de Koninklijke Marechaussee wordt uitgebreid. De partij wil een wettelijk verbod op het samenstellen van risicoprofielen op basis van etniciteit en nationaliteit, en dat preventief fouilleren door de politie wordt verboden.
… wil dat boa’s een hoofddoek of keppel mogen dragen of op een andere manier uiting geven aan hun religie.
… groepsbelediging, discriminatie en oproepen tot racistisch geweld op sociale media hard bestrijden.
… Zwarte Piet afschaffen.
… dat er in de kerndoelen van het onderwijs extra aandacht komt voor de koloniale geschiedenis. De partij wil ook van Keti Koti op 1 juli een nationale herdenkings- en feestdag maken waarop het leed van het slavernijverleden wordt herdacht. De partij wil dat slavernij en slavenhandel die in het verleden hebben plaatsgevonden worden aangemerkt als een misdaad tegen de menselijkheid.
VVD
De liberale VVD is al jaren een van de grootste partijen. In 2010 werd Mark Rutte premier, die met ruim twaalf jaar inmiddels de langstzittende Nederlandse premier is. Premier Rutte overleefde motie van wantrouwen na motie van wantrouwen (tegen het kabinet-Rutte III werd het hoogste aantal moties van wantrouwen ingediend, namelijk 38). Uiteindelijk viel dat kabinet, dat van 2017-2022 diende, vanwege de toeslagenaffaire. Eerder dit jaar kondigde hij aan zich niet meer kandidaat te stellen voor de verkiezingen. Hij heeft het stokje van het lijsttrekkerschap overgedragen aan Dilan Yeşilgöz, de huidige demissionair minister van Justitie en Veiligheid.
De VVD …
… wil een ‘Wet toezicht gelijke kansen’ invoeren en om samen met werkgevers en vakbonden in te zetten op een langjarige aanpak van arbeidsmarktdiscriminatie bij werving en selectie.
… wil in het kader van “neutraliteit in functie” dat politieambtenaren die dagelijks in contact staan met het publiek geen zichtbare uitingen tonen van geloofs- of levensovertuigingen.
… wil dat mensen zo veel mogelijk regie hebben over hun eigen data, en dat algoritmen worden gecontroleerd op transparantie, discriminatie en willekeur.
… heeft geen standpunten over Zwarte Piet.
… heeft geen standpunten over het kolonialisme en het slavernijverleden. In november 2022 gaf VVD-Tweede Kamerlid Pim van Strien nog aan het ‘waanzin’ te vinden dat het kabinet 200 miljoen euro wilde uittrekken voor een bewustwordingsfonds over het slavernijverleden.
De afgelopen dagen vond je hier de analyse van de partijprogramma’s van BIJ1, GroenLinks-PvdA, Nieuw Sociaal Contract, de Partij voor de Dieren en de VVD door de redactie van Lilith Magazine over de thema’s zorg, bestaanszekerheid, het klimaat, mensenrechten en (anti-)racisme. Let wel: om volledig geïnformeerd te zijn, is het raadzaam de partijprogramma’s zelf door te nemen.
Deze reeks werd gemaakt door Mojdeh Feili en de redactie van Lilith Magazine.