Is censuur de moderne bezetting van Palestina?
Censuur op sociale media wordt door steeds meer mensen gezien, ervaren en erkend. Onlangs schreven we nog over het fenomeen shadowbanning en hoe Meta daarmee pro-Palestijnse stemmen censureert. De vraag is nu: Beperkt censuur rondom Palestina zich alleen tot onlineplatforms, of heeft het ook invloed buiten de digitale ruimte? Kunnen we spreken van censuur als de moderne bezetting van Palestina? Maya-Nora Saaid, journalist voor onder meer Middle East Eye, zocht het uit.
Censuur is het beheersen, beperken of onderdrukken van informatie, communicatie of expressie, uitgevoerd door een autoriteit, instelling of overheid. Verschillende onderzoeken door instanties en non-profitorganisaties tonen bijvoorbeeld aan dat verschillende socialemediaplatforms, met name Meta, Palestijnse content censureren. Dat doet Meta bijvoorbeeld door middel van shadowbanning: door bepaalde content minder aan te bieden, of door hele accounts te blokkeren of op te schorten.
In de Verenigde Staten, waar Meta gevestigd is, is de vrijheid van meningsuiting zo belangrijk dat het in het eerste amendement van de Grondwet is opgenomen. Dat Meta zo ingrijpt zien velen dan ook als een inbreuk op dat amendement. Socialemediaplatforms zijn echter particuliere bedrijven en, volgens het Amerikaans Hooggerechtshof, daarom niet gebonden aan het eerste amendement. Deze platforms mogen de inhoud die mensen plaatsen modereren – en dus ook verwijderen of zelfs blokkeren.
Censuur in westerse media
Maar censuur komt niet alleen op sociale media voor. Ook (reguliere) westerse media hebben de afgelopen maanden veel kritiek gekregen vanwege de wijze waarop zij berichtten over Israël en Gaza. Deze berichtgeving zou gekleurd zijn en op de hand van Israël. Maar is er ook sprake geweest van regelrechte censuur? Uit verschillende bronnen blijkt van wel.
Zo werd advocaat Dylan Saba door de gerenommeerde Britse krant The Guardian gevraagd om een artikel te schrijven over – nota bene – censuur rondom berichtgeving over Palestina, maar vlak voordat de krant het zou publiceren, kreeg hij te horen dat de publicatie niet meer doorging. Ook de BBC wordt ervan beschuldigd censuur te plegen, ter steun aan Israël. Tijdens de uitreiking van de BAFTA Awards deed een aantal artiesten een oproep tot een staakt-het-vuren, maar dit werd door de BBC uit de uitzending geknipt.
Dit alles is niet nieuw. Het Centre for Media Monitoring (CfMM) van de Muslim Council of Britain deed onderzoek naar taalgebruik en framing bij berichtgeving over Palestina en publiceerde hierover een rapport: ‘Media Rapporting on Palestine, 2021’. De belangrijkste conclusie hieruit is: de Britse pers maakt zich schuldig aan “onevenwichtige taal en framing”.
Berichtgeving door Nederlandse media
Ook Nederlandse media hebben de afgelopen maanden een hoop kritiek gekregen over de wijze waarop ze over Israël en Gaza berichten. Marieke Kuypers analyseerde voor One World het taalgebruik van Nederlandse media en concludeert dat deze het taalgebruik van Israël kopiëren. Een voorbeeld: “Raketten ‘vallen in Gaza’, alsof ze zomaar uit de lucht komen vallen en niet actief door Israël op burgerdoelen worden afgeschoten.” Maar ook de oorlogsretoriek van het Israëlische leger wordt zonder factcheck overgenomen. Wanneer het leger schrijft “Hamas-doelen” te hebben geraakt, wordt dat overgenomen, zonder dat duidelijk wordt wat die Hamas-doelen nu zijn, of dat dit daadwerkelijk het geval is.
Nog een voorbeeld: in een NOS-uitzending over de aanvallen van Israël eind oktober zei presentator Mark Visser: “Afgelopen weken kwamen er heel veel beelden uit de Gazastrook van slachtoffers, schade, het leed van de inwoners, maar de verbinding met het gebied is nu vrijwel weggevallen.” Feitelijk lagen de communicatielijnen inderdaad plat, maar de context waarin – of liever, waardoor – dit het geval was, werd buiten beschouwing gelaten: omdat Israel Katz, de Israëlische minister van Energie, een bevel had ondertekend waarin hij het elektriciteitsbedrijf opdroeg om te stoppen met het leveren van elektriciteit aan de Gazastrook. Niet veel later kondigde Yoav Gallant, de Israëlische minister van Defensie, aan dat Gaza “geen stroom, voedsel of brandstof” meer zou krijgen.
Eurocentrisme
In het Westen verschuilen de meeste media zich achter ‘neutraliteit’. De meetlat van deze neutraliteit is echter eurocentrisme: een manier van kijken naar de wereld vanuit Europese belangen en waarden. Hier wordt het Midden-Oosten niet toe gerekend, met uitzondering van Israël. Ook met name westerse overheden verschuilen zich achter deze ‘neutraliteit’. En in dit klimaat van eurocentrisme en politieke terughoudendheid blijft de kwestie van het Midden-Oosten een bron van voortdurende controverse.
Middle East Eye: UN Votes and Solidarity with Israel by Western governments
Censuur door westerse Landen
Zo is er blijvend ophef over de leus ‘From the river to the sea’. De Britse minister van Binnenlandse Zaken, Suella Braverman, waarschuwde onlangs dat de leus ‘From the river to the sea, Palestine will be free’ geïnterpreteerd moet worden als een indicatie van een gewelddadig verlangen naar de eliminatie van Israël. In de tussentijd beweert de Israëlische premier, Benjamin Netanyahu, het tegenovergestelde. In een speech zei Netanyahu onlangs dat Israël de “controle moet hebben over het hele gebied ten westen van de rivier de Jordaan”, wat in feite hetzelfde is. Daarnaast blijven sommige landen, waaronder Nederland, zich onthouden van het stemmen bij de VN voor het staakt-het-vuren, terwijl datzelfde orgaan de situatie in Gaza meermaals heeft bestempeld als humanitaire crisis. Duitse autoriteiten hebben scholen in Berlijn opgeroepen om het dragen van keffiyehs, de Palestijnse ‘(Arafat)sjaal’, te verbieden.
Middle East Eye: ‘Is BBC’s Al-Aqsa coverage enabling Israeli violence?’
Waarom Palestina?
Een belangrijke vraag hier is: Waarom ligt de nadruk op het censureren van de Palestijnse zaak, terwijl Palestijnen al decennia slachtoffer zijn van onderdrukking en geweld?
Israël wordt niet beschouwd als een ‘Midden-Oosters land’. Sterker nog: de perceptie van Israël is dat het de enige democratie in het Midden-Oosten zou zijn, en dat het land “de woestijn liet bloeien”. Dit alles heeft wortels in het oorspronkelijke doel van het Britse Mandaat, dat tussen 1920 en 1948 aan de macht was in Palestina en dat streefde naar de oprichting van een Joods ‘nationaal thuis’, beschermd door internationaal recht. Dit alles in samenwerking met Britse Zionisten en gestoeld op de zogeheten Balfour-verklaring uit 1917.
Balfour-verklaring: United Kingdom Government, signed by Arthur Balfour - British Library
Balfour-verklaring
In de Balfour-verklaring zegde de Engelse regering steun toe voor de stichting van dit ‘nationaal thuis’ voor het Joodse volk in Palestina. Veel Joden zagen de brief als een internationale goedkeuring voor de stichting van de staat Israël.
De in de Balfour-verklaring gestelde voorwaarde was dat “niets zal worden gedaan wat de burgerlijke en religieuze rechten van de bestaande niet-joodse gemeenschappen in Palestina zou schaden”, maar Israël kwam deze afspraak niet na. Denk bijvoorbeeld aan de Nakba, aan illegale nederzettingen of het hedendaagse geweld tegen de Palestijnen in zowel Gaza als op de illegaal bezette Jordaanoever.
Uit de woordkeuze “niet-Joodse gemeenschappen” kunnen we opmaken dat er onderscheid wordt gemaakt tussen de Joodse en niet-Joodse mensen. Op deze manier werd het later makkelijker om de focus te leggen op het welzijn van de Zionisten, wat uiteindelijk ten koste ging van de Palestijnen.
Moderne vorm van bezetting
Nu, ruim 100 jaar later, blijft de negatieve impact van deze ontwikkelingen voortduren voor de Palestijnen. Er is sprake van een complex web van informatiecontrole, mediaframing, censuur en geopolitieke invloeden. Het werpt een schaduw over de objectiviteit van informatie die in het Westen wordt verspreid onder het mom van neutraliteit.
Dit beïnvloedt effectief de perceptie van Palestina. Het Westen faciliteert indirect de machtsdynamiek in de oorlog op Gaza, door pro-Palestijnse symbolen en leuzen te censureren. Deze vorm van censuur lijkt historische patronen, zoals het opstellen van de Balfour-verklaring, voort te zetten, en draagt bij aan voortdurende ongelijkheden. Waardoor censuur inderdaad kan worden gezien als een moderne vorm van bezetting van Palestina.
Steun Lilith, draag bij aan onze crowdfund! We moeten 35.000 euro ophalen om te kunnen blijven bestaan en onze missie voor journalistiek voor verandering voort te kunnen zetten. Als we het niet halen, zullen we dit jaar moeten stoppen. Doe je mee?