Kan AI ook bijdragen aan emancipatie, bijvoorbeeld door het gebruik van vertaaltools?
Robin Aisha Pocornie © Wai Seu Chan
Voor mijn werk geef ik vaak lezingen en workshops om het bewustzijn van vooroordelen in AI te vergroten. Daar hoort ook bij dat ik teksten in het Nederlands en Engels moet schrijven over deze evenementen, voor op mijn sociale media. Onlangs gooide ik mijn zelfgeschreven Nederlandse caption weer even in een chatbot en binnen 0.1 seconde was mijn socialmediacaption vertaald naar het Engels. Handig! Nu kan de tekst, na wat kleine aanpassingen, in beide talen meteen online.
De Britse Dyslexia Association geeft aan dat AI-tools handig kunnen zijn voor mensen met dyslexie. Hierbij kun je denken aan het verbeteren van spelling of het transcriberen van gesproken tekst voor een essay. Het inzetten van deze tools in bijvoorbeeld het onderwijs kan de toegankelijkheid vergroten en kansenongelijkheid verkleinen. De BDA en ook Nederlandse belangenorganisaties beamen wel dat de AI-tools getraind en getest moeten zijn met data die representatief is voor de doelgroep.
Leerlingen met dyslexie kunnen door middel van representatieve AI-tools bijvoorbeeld teksten voorgelezen krijgen tijdens examens, waardoor de leerling kan focussen op het verwerken van kennis in plaats van veel tijd te besteden aan het begrijpen van de opdrachttekst. Zelf geloof ik dat dit zeker een vorm van emancipatie is. Leerlingen krijgen op deze manier meer zelfstandigheid in hun onderwijs, omdat zij op deze manier zelf kunnen kiezen welke tegemoetkoming het best past bij hun situatie.
Een ander mooi voorbeeld van emancipatie door middel van AI is dat AI sneller en in real time teksten kan vertalen, of simpeler kan maken. Uit een recent onderzoek van de Universiteit Utrecht blijkt dat 30 procent van de Nederlanders overheidsteksten te moeilijk vindt. Mensen met Nederlands als tweede taal zijn hier nóg meer de dupe van. Vertaalapps op basis van AI-modellen kunnen teksten op een dusdanige manier vertalen dat de toon, sociale aspecten en systeemkennis blijft behouden. Daarnaast kunnen AI-tools de teksten in een simpelere vorm gieten,waardoor het voor iedereen begrijpbaar blijft, ook voor mensen waarvan Nederlands de moedertaal is.
Dit zet hen in een betere positie om mee te doen aan de samenleving.
Dit zijn natuurlijk veelbelovende voorbeelden van manieren hoe AI kan ‘emanciperen’, of in elk geval de kloof in toegankelijkheid verkleint. Het is echter belangrijk om daarbij kritisch te blijven nadenken in welke situaties deze systemen überhaupt nodig zijn. Het is de verantwoordelijkheid van onze onderwijsinstellingen en overheden om toegankelijkheid te bieden. Momenteel is de infrastructuur van ons onderwijssysteem nog niet klaar om de risico's van het gebruik van algoritmes te voorkomen. Hetzelfde geldt voor de overheid, die daar na het onderzoek van de UU wel meer mee bezig is.
En dan hebben we het nog niet gehad over taalbias in vertaalmachines. Want uiteindelijk vertaalde de chatbot ‘witte mensen in IT’ in mijn tekst naar ‘Caucasian people in tech’, dus heb ik uiteindelijk toch maar zelf de Engelse versie van de caption voor mijn socials geschreven.
Genoten van dit artikel? Word ‘friend’ van Lilith en support ons journalistieke en feministisch platform of doneer.
Enjoyed this article? Become our friend and support us or donate.