5 redenen om op 15 maart te gaan stemmen
Op 15 maart gaan we in Nederland weer naar de stembus. We mogen hierbij twee stemmen uitbrengen: één voor de Provinciale Staten, en één voor de Waterschappen. Maar wat doen die organen eigenlijk? En waarom is het belangrijk om naar de stembus te gaan? Lilith Magazine legt het uit.
‘Daar in Den Haag’ weten ze niet wat er in den lande gebeurt, zo heerst het beeld. De kloof tussen het micro-bestuur (de gemeenteraden) en het macro-bestuur (Tweede Kamer) van Nederland lijkt soms onoverbrugbaar. Denk alleen al aan het asieldebat en de spreiding van asielzoekers, waarbij de landelijke en gemeentelijke politiek maar niet tot consensus lijken te kunnen komen over wie ze waar kunnen en willen huisvesten.
Als je vindt dat de Tweede Kamer ver van de gewone burger staat, dan zijn de Provinciale Staten zo mogelijk nog onzichtbaarder. Toch is het heel belangrijk om wél te gaan stemmen, omdat de invloed van de Staten wel degelijk van groot belang is voor onze leefomgeving. Kort gezegd regelen de Provinciale Staten dat wat te groot voor de gemeenten is, maar te klein voor de nationale overheid.
De Provinciale Statenleden kiezen de Eerste Kamer
De Eerste Kamerleden der Staten-Generaal worden indirect gekozen door de bevolking van Nederland. Het zijn de Provinciale Statenleden die na de verkiezingen van 15 maart op hun beurt mogen stemmen wie er namens ons allen in de Eerste Kamer zitting zullen nemen. Het is aan de Eerste Kamerleden om wetten goed te keuren of te verwerpen. Daarnaast is één van de belangrijkste taken van de Eerste Kamer het controleren van de regering.
Het zijn dan ook spannende tijden voor het kabinet en de Tweede Kamer. De regeringscoalitie, bestaande uit VVD, D66, CDA en ChristenUnie, heeft namelijk geen meerderheid in de Eerste Kamer. Dat betekent dat de wetsvoorstellen die zij indient niet zonder meer door de Eerste Kamer geloodst kunnen worden – ervan uitgaande dat partijpolitiek ook in de Eerste Kamer een rol speelt. Met de juiste Kamerleden in de Eerste Kamer ontstaat er dus een extra barrière tegen het aannemen van onrechtvaardige wetsvoorstellen.
Woningnood
Omdat we niet allemaal een rijke vriend kunnen huwen, is het belangrijk dat er meer sociale huurwoningen bijkomen; de woningnood in Nederland is namelijk heel hoog. Er wordt doorgaans geloofd dat alleen de gemeenten gaan over de bouw van deze woningen, maar dat doen de gemeenten in samenspraak met de Provinciale Staten. Het zijn de Provinciale Staten die beslissen waar bijgebouwd mag worden, of waar een natuurgebied moet komen.
Asielzoekerscentra
Het algemene tekort aan woningen wordt in sommige kringen graag aan de komst van asielzoekers toebedeeld. In werkelijkheid is het het logische gevolg van jarenlang neoliberaal beleid waarbij de woningmarkt vrij letterlijk te koop is gezet. Woningcorporaties zijn gedwongen tot de verkoop van woningen, duizenden sociale woningen zijn de afgelopen tien jaar gesloopt, en nieuwbouw is welhaast onmogelijk gemaakt. Met als nijpend gevolgd dat ook de huisvesting van asielzoekers en statushouders stokt. Volgens de politiek zijn er te weinig opvangplaatsen, waardoor ook statushouders – die recht op verblijf hebben – vastzitten in asielzoekerscentra. Het is aan de provincie om gemeenten te ondersteunen bij het huisvesten van asielzoekers en statushouders. Bijvoorbeeld door gemeenten op te roepen om flexwonen te realiseren, of door te zoeken naar geschikte locaties voor het bijbouwen van (flex)woningen, of het ombouwen van leegstaande panden.
Stikstof
Het stikstofdebat is al jaren een lastige, dat zich zeker in campagnetijd weer op de voorgrond dringt. Dit jaar zozeer zelfs dat premier Rutte op een mogelijke kabinetscrisis hint. Zo heeft het kabinet besloten dat het de stikstofuitstoot met 50 procent wil verlagen in 2030. Dit tot woede van partijen aan (extreem)rechtse kant van het politieke spectrum, zoals BBB, JA21 en PVV, die niet geloven in klimaatverandering, de aangedragen oplossingen door het kabinet, of dat stikstofuitstoot een probleem is. Daarbovenop is de verwachting dat veel kiezers in den lande, die voorheen wellicht op het CDA of op de VVD zouden stemmen, dusdanig ontstemd zijn over de stikstofplannen van het kabinet, dat zij overwegen op BBB te stemmen.
De uitkomst van de Provinciale Statenverkiezing is belangrijk omdat het de Statenleden zijn die besluiten hoe zij de plannen van het kabinet in het Statenbeleid zullen verwerken. De provincies zullen dus het landelijke beleid in concrete plannen moeten gieten. Daarnaast is het wetsvoorstel om de stikstofuitstoot te reduceren nog niet aangenomen in de Eerste Kamer, maar is het ‘in consultatie’. Afhankelijk van de samenstelling van de nieuwe Eerste Kamer zal deze worden aangenomen of afgekeurd, en je raadt het al: die nieuwe samenstelling is afhankelijk van de uitkomst van deze verkiezingen.
Klimaatverandering
Als gevolg van de klimaatverandering hebben we steeds vaker te maken met extreem of extremer weer. Hoe gaan we daar mee om? Daar gaan de Waterschappen, waarvoor we op 15 maart ook een stem kunnen uitbrengen, uiteindelijk over. De Waterschappen zorgen in feite voor drie zaken: voldoende water, schoon water en waterveiligheid. Ze maken beslissingen over zaken als de zuivering van water, het beheer van dijken en sluizen, maar ook de aanleg van begroeiing bij oevers en slootkanten. Het onderwerp kan een ver-van-je-bed-show lijken, maar de Waterschappen staan, door onder meer de zeespiegelstijging, wel degelijk voor spannende tijden met uitdagende keuzes.
Wat zijn de Provinciale Staten?
Tussen de landelijke politiek (de gemeenteraad) en het macro-bestuur (de Tweede Kamer) zit nóg een laag, en wel die van de Provinciale Staten.
Nederland bestaat uit 12 provincies en iedere provincie heeft een eigen parlement. Bij de verkiezingen van 15 maart kiezen we de volksvertegenwoordigers die zitting zullen nemen in de Provinciale Staten, die zogenoemde tussenlaag.
Het aantal zetels in Provinciale Staten is afhankelijk van het aantal inwoners van de betreffende provincie: hoe meer inwoners, hoe groter het aantal zetels. Zeeland heeft het minst aantal zetels, namelijk 39, terwijl Noord-Holland, Zuid-Holland, Noord-Brabant en Gelderland de meeste zetels tellen, met ieder 55.
De eilanden van Caribisch Nederland vormen geen provincie. De Nederlandse inwoners van de eilanden hadden daarom vroeger geen stem in de samenstelling van de Eerste Kamer. Inmiddels zijn daar speciale aparte kiescolleges voor opgericht: kiescollege Caribisch Nederland. Deze kiezen op vergelijkbare wijze als de Provinciale Staten voor de Eerste Kamer.
Wat zijn de Gedeputeerde Staten?
De Provinciale Staten stellen het beleid van de provincie vast; zij bepalen dus wat er moet gebeuren op provinciaal niveau. De uitvoering van dat beleid wordt gedaan door de Gedeputeerde Staten. De Statenleden kiezen minimaal drie en maximaal zeven gedeputeerden, die samen met de Commissaris van de Koning het dagelijkse bestuur van de provincie vormen. Iedere gedeputeerde heeft een eigen ‘portefeuille’, ofwel een eigen takenpakket, zoals ministers en staatssecretarissen dat ook hebben. Denk bijvoorbeeld aan financiën, verkeer of ruimtelijke ordening. Naast het vaststellen van het beleid, controleren de Provinciale Staten ook de uitvoering ervan door de Gedeputeerde Staten.
Wat zijn de Waterschappen?
Op 15 maart kunnen we, naast een stem uitbrengen voor de Provinciale Staten, ook een stem uitbrengen voor de Waterschappen. De Waterschappen, die aangestuurd worden door een dijkgraaf, zorgen in feite voor drie zaken: voldoende water, schoon water en waterveiligheid.