Inzamelaars noodhulp Turkije Whydonate geweigerd vanwege antiterreurwet
Een aantal mensen dat via crowdfundingplatform Whydonate geld wilde inzamelen voor noodhulp aan Turkije (en Syrië), ondervindt problemen. De acties worden door de betaalverwerker geblokkeerd op basis van anti-terrorisme en anti-witwaswetgeving. Van zo’n 50.000 euro aan gedoneerde gelden is onduidelijk wat er nu mee gaat gebeuren. Lilith sprak met meerdere gedupeerden.
Na de aardbevingen in Turkije (en Syrië) van 6 februari – waarbij meer dan 50.000 mensen zijn omgekomen en een veelvoud daarvan huis en haard is kwijtgeraakt – startten veel mensen die wilden helpen een actie. Kleding en andere goederen werden ingezameld om naar Turkije te sturen. Ook werd met allerlei kleine initiatieven geld gecollecteerd om direct hulp te kunnen bieden aan familie en vrienden in het getroffen gebied. Dat geld dreigt nu niet aan te komen bij de personen voor wie het bedoeld was. Een aantal betalingen dat loopt via Whydonate, wordt geblokkeerd op basis van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) en de Wet financieel toezicht (Wft).
Wat er aan de hand is
In de eerste dagen na de aardbeving startte Betul Erat, medewerker van Lilith Agency, een actie. Ze zamelde geld in dat specifiek bedoeld was voor twee dorpen waar de noodhulp maar langzaam op gang kwam. “Die mensen hadden in eerste instantie geld nodig om overledenen en overlevenden onder het puin vandaan te kunnen halen”, vertelt ze over de telefoon. “Je moet je voorstellen: deze mensen waren alles kwijt. Ze hadden bijvoorbeeld geld nodig voor voeding en onderdak. Voor tenten.”
Erat koos voor Whydonate omdat ze wilde dat het geld zo snel mogelijk bij de getroffen mensen terecht zou komen. Toen haar account na een aantal weken nog niet geverifieerd was, besloot ze een deel van het geld voor te schieten; ze maakte vast duizend euro over naar Turkije, naar een groothandel voor etenswaren met vrijwilligers die met een busje ontbijtproducten in het gebied rondbrengen. Op haar verzoek zijn de vrijwilligers naar de dorpen waar zij geld voor inzamelt gereden met de spullen. De overige ingezamelde drieduizend euro zou ze overmaken op het moment dat het geld vrij zou komen. Maar dat moment kwam maar niet. “Normaal gesproken duurt het verifiëren van een account twee werkdagen, maar dit duurde en duurde maar. En toen kwam het mailtje met het nieuws dat het geld niet naar mij overgemaakt kan worden.”
“Betalingen worden door ons uitgevoerd met een vergunning van De Nederlandsche Bank. Hiermee is de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) gemoeid en de Wet financieel toezicht (Wft).
Dit betekent dat we een klantonderzoek moeten doen.
Het doel van jouw campagne is geld inzamelen voor hulp in verband met de aardbevingen in Turkije.
OPP kan het geld op jouw actie alleen accepteren als alle donaties door ons overgemaakt kunnen worden naar Giro 555.
[...] Mocht je het hier niet mee eens zijn, dan zijn we genoodzaakt om [...] alle donaties terug te storten.”
Martin de Boer kreeg hetzelfde bericht. Hij startte een actie op voor de familie Kalash van de plaatselijke supermarkt in Raamsdonksveer. “Ik heb op eigen initiatief besloten om voor deze lieve, altijd vrolijke en hardwerkende mensen een Crowdfunding actie op te zetten zodat zij vanuit hier de rest van hun familie enigszins kunnen ondersteunen. Direct waar het hard nodig is zonder omwegen”, schreef Martin in zijn oproep op Whydonate. Omdat het erg lang duurde voordat zijn account werd goedgekeurd, nam hij zelf contact op met de betaalverwerker. Na vier weken hoorde hij dat het geld niet op zijn rekening overgemaakt kan worden, in verband met de Wwft en Wft.
De Boer laat het er niet bij zitten en neemt contact op met Online Payment Platform. “Ik heb eerst geprobeerd uit te leggen waarom en voor wie ik geld inzamelde, maar ik kreeg te horen dat regels regels zijn”, vertelt hij desgevraagd. “Daarna heb ik contact opgenomen met De Nederlandsche Bank, en hen gevraagd of zij niet iets voor me konden betekenen. Maar DNB wilde er niet tussen gaan zitten. Het beste wat ik volgens DNB kon doen is een klacht indienen bij DNB, dus dat heb ik gedaan. Maar tot nu toe heb ik nog niets van hen gehoord.”
Antiterreurwet in weg van noodhulp
De grote vraag – waarom het geld wordt geblokkeerd – blijft voor beiden, ook na herhaaldelijk contact met OPP, onduidelijk. Navraag leert dat meer mensen die geld hebben ingezameld voor Turkije achteraf niet bij het geld kunnen. Zo vertelt een andere gedupeerde, die anoniem wenst te blijven, al meer dan 25 dagen aan het corresponderen te zijn met OPP. De oprichters van de actie gaan niet akkoord met het aanbod van OPP – dat het geld óf naar Giro 555 óf terug naar de donateurs moet –. “Correspondentie verloopt stroef, het ziet ernaar uit dat elke beantwoorde vraag, weer voor nieuwe vragen zorgt.”
De Boer heeft zo zijn ideeën bij het ‘waarom'. “Tussen de regels door is mij duidelijk geworden dat het gaat om waar het geld uiteindelijk terecht zal komen.” De Boers vermoeden wordt gevoed door het vervolgonderzoek dat Online Payment Platform uiteindelijk is gestart. In een reactie vraagt OPP hem nu om meer informatie aan de hand van documentatie aan te leveren. Zo wil het weten hoe de familie hulp wenst te bieden aan “overige familieleden en vrienden in Turkije met de donaties?” Ook wil het weten of eventuele hulpgoederen in Nederland of Turkije worden gekocht. “Is dat Turkije, kun je dan aantonen waar in Turkije precies? Als de hulpgoederen worden ingekocht in Nederland, hoe wordt de logistiek geregeld om deze naar Turkije te vervoeren?” is de vraag. Ook wil de betaalverwerker weten of er wordt samengewerkt met “een derde (locale)[sic] partij/ organisatie? Zo ja, welke organisatie is dat?”
De Boer heeft de vragen aan de familie voorgelegd in de hoop het geld zo snel mogelijk bij hen te kunnen krijgen, maar de verdachtmaking en het stigma steken wel. “Het gaat om 2500 euro, waar hebben we het over? Wat moet een terroristische organisatie in godsnaam met 2500 euro?”
Hoeveel mensen in totaal gedupeerd zijn door OPP is onduidelijk. Zo meldt een andere gebruiker dat diens account na meer dan een maand nog niet geverifieerd is, waardoor het geld nog niet vrij is gekomen. Of ook hier sprake is van een blokkade door OPP op basis van de Wwft, is niet duidelijk: het lukt de gedupeerde niet om een reactie te krijgen.
Toch wordt op de website van Whydonate nog steeds actief opgeroepen om de aardbevingsslachtoffers te helpen. In totaal zou er op het platform al ruim 23.000 euro zijn opgehaald. Een simpele rondgang langs de openstaande acties toont echter dat er ten minste 75.559 euro is ingezameld. Wat er precies met de rest van dat bedrag is gebeurd of zal gebeuren, is vooralsnog ongewis.
Hoe WHYDonate werkt
Whydonate is het platform waar eenieder een actie kan starten om geld in te zamelen. Het platform bestaat bij de gratie van donaties – het houdt zelf geen geld in van de donateurs, wat de dienst een populaire maakt. Wel houdt Online Payment Platform (OPP), dat de inkomende donaties verwerkt en uitbetaalt, transactiekosten in.
Om uitbetaald te kunnen worden door OPP moeten gebruikers van Whydonate zich bij OPP registreren en de gegevens laten controleren. Denk hierbij aan het verifiëren van je identiteit met behulp van je identiteitsbewijs. Online Payment Platform – dat onder toezicht staat van De Nederlandsche Bank (DNB) – controleert je gegevens en toetst de transacties aan de wet (de Wwft). Alleen bij een succesvolle controle mag OPP overgaan tot uitbetaling. Daar lijkt nu iets mis te gaan.
Andere betaalplatformen
Navraag bij andere betaalplatformen leert dat daar het probleem niet leeft. Zo vertelt Doneerveilig, dat eveneens gebruikmaakt van betalingsverwerker ‘Online Payment Platform’, dat iedere actie onder de loep wordt genomen door de betaalverwerker. Eén campagne is tijdelijk stilgezet, omdat geld werd ingezameld voor Syrië en dat land een ‘Hoog Risicoland’ is. “Maar later zijn onze richtlijnen vanuit de betaalverwerker versoepeld, waardoor het wel mogelijk was. De donateur waarvoor de campagne stop is gezet, heeft uiteraard wel alle donaties ontvangen.”
Hans Lange van Steunactie, welke gebruikmaakt van Molly, vertelt dat ook zij even moeilijkheden ervaarden met de betalingen, maar alleen aan Syrië. “Banken hielden bepaalde uitbetalingen tegen, omdat het woord “Syrië” in de oproep stond. Maar na het geven van tekst en uitleg – het geld gaat gewoon naar Nederlandse of Belgische rekeningnummers – konden de transacties toch doorgang vinden. Het heeft wel wat vertraging opgeleverd, wat te betreuren is, want de nood was hoog en dan is dat het laatste wat je wil.” Waarom het met transacties bedoeld voor Turkije gebeurt weet Lange niet: “Turkije staat niet op de embargolijst.”
Lilith Magazine heeft contact gezocht met zowel Whydonate als Open Payment Platform, maar beiden hebben nog niet gereageerd. Zodra wij een reactie hebben, zullen we hun zienswijze toevoegen aan het artikel.
cc-image: EU-echo