Seef Spees: ‘Soms mag je ook lachen om witte mensen, zij lachen ook om ons.

v.l.n.r. Yücel Kopal, Zainab Goelaman, Giancarlo Sánchez, Michael Middelkoop

Het eerste seizoen van Seef Spees zit erop! De nieuwe en vernieuwende satirische sketchshow van de VPRO in samenwerking met Lilith Mag en regisseurs Giancarlo Sanchez, Fadua El Akchaoui en Michael Middelkoop. Een satirisch sketchprogramma dat de draak steekt met de huidige Nederlandse samenleving, in al haar lelijke, maar soms ook mooie, vormen. Het deed hier en daar wat stof opwaaien maar zorgde - gezien jullie reacties - vooral voor veel gelach en herkenning. Nu alle vier de afleveringen zijn uitgezonden, is het tijd voor een kijkje achter de schermen: wie zijn die makers nu eigenlijk?  

Yücel Kopal - Schrijver en acteur

Wat was je eerste reactie toen je gevraagd werd voor Seef Spees?   
“Ik vond het meteen heel tof, omdat ik direct hoorde wie er allemaal meededen. Ik dacht oh shit: hier wil ik bij zijn! Een sketchshow maken is sowieso al een kinderdroom geweest.”   

Hoe heb je de samenwerking ervaren?   
“Normaal gesproken, als je elkaar niet zo goed (of niet) kent en je zit bij elkaar zou je verwachten dat iedereen een beetje de kat uit de boom kijkt, maar dat was niet het geval. We hadden eigenlijk meteen het gevoel: dit is een ‘safe space’. We zeiden ook meteen: Luister, we gaan waarschijnlijk heel veel fouten dingen zeggen – dat is ook gebeurd – maar dat is juist goed. Het is vaak 90 procent shit, en 10 procent goud, en dat moet je uitwerken. Ik denk dat we ook allemaal doorhadden dat beledigen niet het doel was en dan is het een stuk makkelijker om al je grappen in de groep te gooien.”   

Wat voor fouten dingen heb jij gezegd?  
“Oh shit, Ik heb echt heel veel leipe shit gezegd en als je met zo’n grote groep bent, valt een ander je meteen weer bij. Dat is soms chaotisch, maar in die chaos hebben we toch structuur gevonden. Als maker begin je vaak vanuit je eigen ervaringen. Bijvoorbeeld de sketch over geld sturen naar familie in het buitenland. Dat herkende iedereen gelijk. Ik vertelde toen dat ik ermee gekapt ben, want ik zag op Facebook dat die gasten beter leven dan ik. En zo kwamen we al brainstormend op die sketch. Wij hebben vanuit onze ouders altijd gezien dat je gewoon geld stuurt, je vraagt niet waarom. Maar mijn generatie is daar toch een beetje anders in. Wij willen ook weten waar het geld precies terechtkomt. Ik heb ook hard gewerkt voor mijn geld. Ik hoorde van mijn pa dat toen zijn vrienden net in Nederland waren, zij foto’s van elkaar maakten bij mooie auto’s op straat en die vervolgens naar Turkije stuurden. Zo van: ‘check mijn nieuwe waggie’. Dus ja, wij houden de mensen in Turkije ook een beetje voor de gek. Die twist moest er ook in. Het is dus niet alleen kritiek op de familie in het buitenland. Het verhaal heeft twee kanten, het is geen aanval.”   

Wat is je stoutste droom voor Seef Spees?  
“Een paar seizoenen mogen maken. Dit is een experiment geweest. Het was een leerproces en dan kan het alleen maar beter worden. Maar dan moeten we die kans ook krijgen, om te groeien en op onze bek te gaan, want daar worden we alleen maar beter van. Er zijn weinig programma’s die meteen een hit zijn.”

Dit moet ook kunnen bestaan. Ook als niet iedereen het begrijpt. 

Hoop je ook dat kijkers er iets van leren?  
Dat is een nobel streven en als dat gebeurt is de kans het grootst met humor denk ik. Maar dat is voor mij niet het allerbelangrijkst. Het belangrijkste is lachen en dat anderen zichzelf kunnen herkennen. Ik denk dat we veel sketch shows in Nederland hebben gehad waarvoor een bepaald deel van de bevolking weinig herkenning in zat. Wij hopen juist hen met Seef Spees te bereiken. Ik snap ook dat heel veel gasten zoiets hebben van ‘oké ik heb geen idee waar dit over gaat’. Dat mag ook, die kunnen Sluipschutters kijken of een andere sketch show. Maar dit moet ook kunnen bestaan. Ook als niet iedereen het begrijpt.   

Giancarlo Sánchez  - Regisseur

Wat was je eerste reactie toen je gevraagd werd voor Seef Spees?  
“Ik dacht: eindelijk! En ik dacht ook: mensen gaan er sowieso op bitchen. Het manoeuvreren in de Nederlandse film- en televisiewereld voelt altijd alsof je te gast bent en zelfs dat uitspreken wordt niet altijd gewaardeerd. Het wordt gezien als aanstellerij, maar als je dan metgezellen in het vak tegenkomt, heb je gewoon heel veel raakvlakken. Het maken voelde ook een beetje als thuiskomen. Het allermooiste is dat we allemaal een wens hebben en dat is sketches op tv zien met grappen vanuit ons perspectief, hoe flauw ze ook zijn. Het gaat gewoon over representatie, dat je een keer jóuw grappen ziet. Dat betekent niet dat we allemaal dezelfde dingen leuk of grappig vinden: we blijven gewoon verschillende soorten mensen. Ik ben er ook waakzaam voor dat ik niet alleen maar strijdt, maar ook gewoon mijn vak beoefen.”  

Als ik een ding zou willen bereiken dan is het dat er ruimte komt voor humor zoals Seef Spees binnen de Nederlandse comedy cultuur.

Heb je een favoriete sketch? 
“Er zijn veel sketches van Seef Spees waarvan ik denk ‘waarom heb ik dat niet eerder gezien?’ Middelmatig en zwart en de cultuurdans staan op één. Toen we die sketches maakten dacht ik echt: dit is humor die overal op de wereld begrepen wordt, maar misschien wel het minst door witte Nederlanders. En soms mag je toch ook lachen om witte mensen, zij lachen vaak genoeg ook om ons.”   

Wat is je stoutste droom voor Seef Spees?  
“Dat de jonge, creatieve maker-to-be tv kijkt en Daniel Kolk ziet of Romana Vrede of Sabri Saddik of Lauwtje en zichzelf herkent. Dat ze denken: ik kan op televisie komen zonder een politiek verhaal over mijn afkomst af te geven. Ik kan ook gewoon grappig doen, want dat is ook mijn vrijheid, dat is ook mijn recht. Niet dat iemand tegen je zegt van ‘moet jij niet voetballer of basketballer worden, daar zijn jullie toch goed in?’ Ik hoop dat Seef Spees op dat gebied inspireert. En natuurlijk willen we ook dat de discussie iets lichter wordt in plaats van alleen maar gezeik en eindeloze betogen. Het is een leugen dat de multiculturele samenleving is gefaald, want uiteindelijk sta je op een verjaardag toch samen te barbecueën. Iedereen is toch wel je mattie.”

“Als ik een ding zou willen bereiken dan is het dat er ruimte komt voor humor zoals in Seef Spees binnen de Nederlandse comedy cultuur. Het hoeft niet meteen voor iedereen te zijn, maar dat de mensen die het tof vinden het weten te vinden. Laat het ook gewoon een themapark zijn in plaats van te moeten verdedigen waarom je bestaansrecht hebt. Dit mag niet stoppen, dit moet eindeloos doorgaan. Elk jaar moeten er gewoon domme grappen vanuit dit perspectief gemaakt worden. En iedereen moet erbij, ik wil ook een sketch waarin Daniel Kolf tegenover Hans Teeuwen speelt. Het is niet wij tegen hen. Laat ons gewoon normaal zijn, wij  horen ook gewoon op tv. Niet zeuren.”   

Michael Middelkoop - Regisseur     

Wat was je eerste reactie toen je gevraagd werd voor Seef Spees?   
“Dit is totale waanzin en dit is geweldig tegelijk. Ik werd benaderd door Giancarlo en de opzet klonk voor mij gewoon heel goed: wat als we heel komisch naar Nederland kijken en echt sketches gaan maken over Nederland, maar dan door onze bril. Van dingen we wij meemaken, die wij kennen, die onze vrienden kennen. En wat als we dan ervoor zorgen dat voor en achter de camera de mensen waarvan wij houden spelen en schrijven. Dat klonk als zo’n warm bad, om eens grapjes te maken over onszelf en de rest van ons land. Ik dacht meteen: dit kan ik niet laten schieten.”   

Is dit een droom die uitkomt?   
“Ik ben heel erg een MTV, nineties kind dus ik ben echt opgegroeid met alle humoristische sketch shows van MTV, maar ook van Comedy Central: Dave Chappelle, Key & Peele. Dat zijn echt twee hele grote namen die mij gevormd hebben. Ik vond het altijd interessant dat andere landen zo vanzelfsprekend vanuit allerlei culturen naar comedy kunnen kijken. Dus ergens heb ik wel altijd die droom gehad.” 

Je kan er over klagen of je kan het maken. En met Speef Spees dachten we; we gaan het gewoon lekker maken.

Het is ‘door ons en voor ons’, maar niet alleen maar voor ons toch?  
“Ik vind dat goede comedy het specifieke universeel kan maken en ik denk dat dat altijd de opzet is geweest voor dit programma. Er zijn ook andere sketch shows die er wat mij betreft niet altijd goed in slagen om het specifieke universeel te maken. Ik herken mezelf daar niet in en dat is niet erg, want dan is er vast een heel ander deel van Nederland dat zich er wel in herkent. Maar er zijn ook inzichten, grapjes en onderonsjes die ik deel met heel veel mensen en die zie ik nergens terug. De bekende sketch shows gaan dat niet maken, want die schrijvers en die mensen  ervaren dat niet. Dus dan moeten wij het doen. Je kan er over klagen of je kan het maken. En met Speef Spees dachten we: we gaan het gewoon lekker maken. Als we kijken naar onze grote voorbeelden aan de andere kant van de oceaan, of dat nou Engeland of de Verenigde Staten is, zie je dat het ze toch lukt om een heel land te bereiken. Dat is wel een proces, dan moet je dit vaker kunnen doen.”  

Voelde het ‘veiliger’ om aan Seef Spees te werken door het experimentele aspect?  
“Het voelde letterlijk als een safe space, want geen heilig huisje was heilig binnen de vier muren van onze brainstormsessies. Het experimentele zat ook in de vrijheid om met de vorm te spelen, want het is een sketchshow maar er zitten nog veel meer elementen in. Het is een soort semi-fictieve therapiesessie die alles aan elkaar praat. Er zitten ook nieuws stukken in die het omroep-denken op de hak nemen, de honger van Hilversum om divers te zijn.. Het is prikken in de zere wonden van Nederland, maar ook een beetje de spiegel voor houden. Dus het is een beetje in de maling nemen van wat omroepen heel graag willen, maar ook onszelf een beetje in de maling nemen. Dus ik denk dat in die zin het experiment is geslaagd.”   

Wat is je stoutste droom voor Seef Spees?  
“In mijn stoutste dromen zegt de VPRO: we willen meer. En dan kunnen wij weer nieuw talent laten aanhaken en onze ervaringen gebruiken om het nog mooier en leuker te maken. Aan het begin van dit gesprek had ik het over Dave Chappelle – Dave Chappelle anno nu heb ik een andere mening over – maar de Dave Chappelle Show toen ik jong was heeft voor mij wel discussies geopend, en gesprekken gestart die ik nooit gedroomd had te kunnen voeren met mijn witte vrienden. Ik geloof dat er veel manieren zijn om bruggen te bouwen, maar comedy is soms wel de makkelijkste. Goede humor kan een ijsbreker zijn, iets begrijpelijker maken of een blinde vlek weghalen.” 

Zainab Goelaman  - Schrijver

Wat was je eerste reactie toen je gevraagd werd voor Seef Spees?   
“Het format, hoe het nu staat, hebben we echt in een writersroom bedacht met heel veel lachen en heel veel ‘ah kan dit wel?’-vragen. In het begin wist ik nog niet zo goed wat ik moest verwachten, maar toen we eenmaal in die writersroom zaten en toen ik eenmaal zag wat voor rugzakjes er allemaal tegenaan werden gegooid, dacht ik echt: dit is heel uniek en bijzonder. Waar kan dit? Met wie kan dit?”  

Je hebt mensen nodig die verder gaan dan dat jij zou gaan. Op die manier ontstaan er sketches waarvan je denkt ‘omg we gaan echt naar de hel’

Wat maakte het zo bijzonder?  
“Iedereen gooide gewoon zijn grenzen overboord. Normaal zijn we heel erg bezig met rekening houden met iedereens grenzen, wat heel erg goed is trouwens. We moeten ook gewoon rekening houden met elkaar, want er is heel veel ongelijkwaardigheid in de wereld. Maar wij hebben dat omgegooid en gebruikt als wapen in zo’n brainstormsessie om na te denken over hoe je het op een intellectuele manier toch grappig kunt maken. Om dat te kunnen doen, heb je mensen nodig die elkaars humor begrijpen, die verder gaan dan dat jij zou gaan, waardoor jij ook weer verder durft te gaan. Op die manier ontstaan er sketches waarvan je denkt ‘omg we gaan echt naar de hel’. Elke keer als iemand iets zei, gooide iemand anders een troefkaart in en het ging van kwaad naar erger. We hebben heel erg gelachen samen en dat an sich is al mooi,  maar om te zien dat andere mensen er ook om kunnen lachen is gewoon fantastisch.”      

Hoe zou je de saus omschrijven die jij hebt toegevoegd aan Seef Spees?  
“Dit was voor mij de eerste keer dat ik werkte aan een sketchshow, en de eerste keer in een writersroom. Het was echt primeur op primeur. Maar ik ben zelf heel erg bezig met verhalen vertellen en vooral geïnteresseerd in spannende genres zoals horror, thriller en sci-fi. Ik denk dat in mijn sketches het thema angst heel erg naar voren komt. Stel je hebt een hele typerende, raciale, witte cisgender hetero-man, waar zou zo’n FVD-stemmende type man bang voor zijn? Ik vind angst altijd een goede basis voor inspiratie. Het is een zieke trigger die zoveel doet met de mens. Ik vond het heel leuk om in te zoomen op angst en het daarna grappig te maken, om mensen bang te maken tijdens het lachen.”    

Wat is je stoutste droom voor Seef Spees? 
“Misschien is het een beetje omgekeerde wereld, reverse psychologie, maar ik zou het heel tof vinden om de mensen die het het allerkuts vinden, te kunnen bereiken. Ze vinden er iets van en dat komt omdat het op een op andere gekke manier dichtbij komt, anders vind je er niet wat van. Als het je niets doet dan zap je verder. Zij hebben gekeken en het programma heeft iets getriggerd, het heeft iets geraakt. In mijn stoutste droom zou ik daar dieper in willen graven: wat zijn die angsten van die mensen en hoe kunnen we daar nog meer op inzoomen om ze te confronteren met het onrecht dat in de maatschappij speelt? Die munitie neem ik graag mee naar een volgend seizoen Seef Spees.”  

*Helaas hebben we twee makers niet kunnen spreken, regisseur Fadua El Akchaoui en schrijver Sergej Groenhart omdat ze druk zijn met supersterren zijn.

Seef Spees gemist? Kijk het hier terug!