Wat de VS nu nodig heeft is een nieuwe Amerikaanse droom
“Heb je nou al gestemd, lieverd?” Mijn Amerikaans-Afrikaanse moeder appt mij dit de afgelopen maanden minstens drie keer per week. Eveneens als mijn broer. Zo nu en dan ontvang ik ook nog een belletje van Democrats Abroad (geen idee hoe ze aan mijn telefoonnummer komen), het officiële committee voor Amerikaanse staatsburgers die buiten de Verenigde Staten wonen met het urgente ‘Clarice, vote now!’. De boodschap is helder: Trump moet weg. Maar zelfs als hij verliest, blijft het kwaad dat hij op de wereld heeft losgelaten nog altijd bestaan. Daarmee heeft hij voor velen de bubbel van de Amerikaanse droom doen barsten.
De droom van mijn ouders zorgde ervoor dat ik in Philadelphia, Pennsylvania geboren werd. Daarna vertrokken we naar Liberia. Maar ik woon al bijna mijn hele leven in Nederland, nadat we vluchtten voor de oorlog. Een groot deel van mijn familie verblijft nog in de Verenigde Staten en ik heb er delen van mijn jeugd doorbracht, waardoor ik altijd een verbinding zal hebben met mijn geboorteland. Het was de afgelopen jaren daarom ook een kwelling om het verval van de Verenigde Staten van verre te aanschouwen.
Ik herinner me nog het moment waarop alles veranderde voor me. Het is niet dat ik echt geloofde in het sprookje dat Amerika het beste land ooit was, maar dat het een onbeschrijfelijke nachtmerrie zou worden voorzag ik niet. Op verkiezingsavond nam ik nietsvermoedend deel aan een Rotterdams event georganiseerd door journalist Francisco van Jole. Lilith cofounder Hasna El Maroudi was toevallig in New York en besprak de verkiezingen met ons via liveverbinding, vanaf het volledig glazen Javits centrum, waar Hillary Clinton haar overwinning zou vieren. De symboliek was dat ze op die avond niet alleen het zogeheten glazen plafond kapot zou slaan, maar het hele glazen gebouw. Och, om zo jong en optimistisch te zijn als we toen waren. Want no way in Hell dat de meest ervaren vrouwelijke kandidaat zou verliezen van een demagoog en zwendelaar als Trump, dachten we.
De tranen stroomden over m’n wangen bij het zien van zijn overwinning. Ik moest niet alleen wennen aan het idee van Trump als leider van de ‘free world’. Maar ook aan het feit dat we blijkbaar in een andere wereld leefden dan ik dacht. Een waarin een Amerikaanse leider verkozen wordt die openlijk haatdragend, maar ook onbekwaam en apathisch is. De gevaarlijkste combinatie die er bestaat. Zelfs de gruwelijkste dictatoriale leiders hebben nog een plan en iets waar ze om geven.
‘Geef hem gewoon een kans’, vertelden middenklasse, witte, mannelijke ‘deskundigen’ mij aan talkshowtafels (velen doen nu overigens alsof ze altijd al tegen Trump waren). Ze keken me aan alsof ik een ‘meisje’ was dat spoken zag. Maar als je je hele leven met dreiging te maken hebt gehad en die moet bestuderen om te overleven, weet je maar al te goed hoe die ruikt, voelt en eruitziet.
De tussenstand
Eerder schreef ik in NRC dat elke dag sinds Trumps’ aanstelling als Groundhog Day aanvoelt. Die klassieke film, met Bill Murray in de hoofdrol. Daarin beleeft hij dezelfde dag steeds opnieuw, omdat hij in een tijdloep vast zit. Hij wordt wakker, gaat naar het werk, slaapt en staat weer op om vervolgens - tot zijn frustratie - alles te herhalen.
Zo voelt het om in een wereld te leven waar Trump president is. Alleen veroorzaakt deze tijdloep (waar veel media en burgers nog steeds met een vreemd soort pervers plezier naar kijken) het lijden van miljoenen en de erosie van wat een mens eigenlijk menselijk maakt.
Dat zien we in de 228.000 Amerikanen die aan corona stierven, wat volgens de Amerikaanse president een hoax was totdat het virus hem zelf trof en hij van de beste zorg kon genieten - zorg die hij anderen graag ontzegt. Ironisch is dat corona nu onder een ‘pre existing condition’ valt. Een voorwaarde om goed verzekerd te kunnen worden in Amerika is dat je er geen hebt. In theorie zou Trump als gewone burger dus geen verzekering kunnen afsluiten.
Je ziet de erosie van menselijkheid verder in hoe de president pers en journalisten als vijand afschildert, aanvalt en van nepnieuws beschuldigt. Het recordaantal (minderjarige) migrantenkinderen in kooien, waarvan velen in hechtenis mishandeld en misbruikt zijn. En de belastinghervormingen die Trump doet voor de rijken. Onlangs onthulde de New York Times dat de president amper belasting betaald heeft. Wat in elk normale tijd een enorm schandaal zou zijn, is in deze tijdloep business as usual.
Het huidige kabinet wordt door sommige Amerikanen ook wel ‘discrimination administration’ genoemd. Vanwege onder andere het antiabortusstandpunt, wit suprematisten als achterban en in de regering, het terugdraaien van beleid dat LHBT’ers zorg en bescherming biedt en het weigeren moslims uit bepaalde landen toegang tot de VS te geven.
Het is een regering gericht op afbreken en niet op opbouwen. Zo greep ze recentelijk het overlijden van iconische opperrechter Ruth Bader Ginsburg (die al decennialang zich hard maakt voor vrouwen- en progressieve rechten) aan om de conservatieve federale rechter Amy Coney Barrett in te zweren. Een vrouw die tegen abortus, LHBT’ers, bescherming van arbeidsrechten is en een fervente voorliefde voor wapens heeft. Schokkend, maar ook doodgewoon in een Trump-regering.
RBG hield zich sterk in een steeds conservatiever wordende Hooggerechtshof. Maar het is absurd dat één 87-jarige vrouw verantwoordelijk was voor het redden van de ziel van een natie. Terwijl de natie die zelf aan een corrupte en dictatoriale leider als Trump verkocht heeft.
Wat er altijd al was
Trump opende de doos van Pandora en liet de inhoud los op de wereld. En die reageerde geschokt. Maar, suprematisme, elitarisme en xenofobie hebben in de Verenigde Staten altijd al bestaan. Alleen al de genocide van Native Americans, uitbuiting van Afrikanen, oorlogsvoering en imperialisme van het zogenaamde beste land ter wereld hadden een indicatie kunnen zijn. Je zou ook kunnen stellen dat Amerika nu eigenlijk oogst wat zij eerder zaaide.
Op eigen bodem is de onrechtvaardigheid ook evident. Ik maakte die mee toen ik als tiener rondliep in het armoedige South West Philadelphia waar mijn moeder en stiefvader - en veel andere Zwarte mensen - wonen. Met verwaarloosde woningen als spookhuizen, waar soms mensen als geesten in dwalen. Mensen die getroffen zijn door de bitterheid van het leven en ook de autoriteiten die hen zouden moeten beschermen. Denkende aan de politie die in 1985 een woonwijk in Philadelphia bombardeerde om de Zwarte radicale groep MOVE uit te schakelen, waardoor ze onschuldige burgers doodden en woningen vernietigden.
De verkiezingen
Trump is niet de veroorzaker van het leed in Amerika, maar eerder het schaamteloze resultaat van de rot die altijd heeft bestaan. Alleen maakt hij die rottende delen zichtbaarder dan ooit en breidt hij ze uit. Hoe helen we een natie na vier jaar van Trump, wordt nu vaak gevraagd in Amerikaanse media. Hoe breng je de droom terug na deze nachtmerrie?
Velen zien het antwoord in de huidige verkiezingen (dat is het deels ook) en storten zich daar als nooit tevoren op. De opkomst van stemmers bij de verkiezingen is hoopgevend. Op plekken zoals Atlanta en Houston - waar veel mensen van kleur wonen - is die hoog. In Georgia blijkt er sinds tijden niet een dergelijke sterke voorkeur voor Democraten te zijn geweest. Overal zijn er vroegtijdig lange rijen, met name in steden waar Republikeinen de stemmen van minderheden onderdrukken. En, Boomers - die aanvankelijk pro-Trump waren - kiezen nu voor Biden, na de rampzalige coronacrisisaanpak van Trump. Beetje laat, maar welcome to the party, zou ik zeggen.
Ook ik heb mijn stembiljet in september al opgestuurd, aangezien Trump dreigde de US Postal Service te verhinderen, zoals het een echte dictator betaamt. En omdat Pennsylvania de belangrijkste staat is in deze verkiezing. Volgens voorspellingen wint degene die Pennsylvania wint, ook het presidentschap.
Toch zijn de Democratische Joe Biden als president en Kamala Harris als vice-president geen droomkandidaten voor mij. Ondanks dat ik enthousiast ben over de kandidaatstelling van de eerste zwarte en Indiase vrouw, die best bad ass is. Maar zij aanvaarden ook beleid dat onrechtvaardigheid verergert in de Verenigde Staten en daarbuiten. Denk aan Biden die decennia geleden discriminatoir en segregerend beleid ondersteunde (hij is er nu niet helemaal van afgestapt) en Harris die als openbare aanklager - die het gevangenissysteem wilde hervormen - zo conservatief werd dat critici haar ‘Kamala the cop’ noemen. Net als Clinton en Obama zijn Biden en Harris centristen, een middelmatige oplossing voor een groter probleem dat al sinds de ‘oprichting’ van de natie bestaat.
Veel liever zag ik progressievelingen als Sanders of Warren aan het roer. Een ijdele hoop volgens mijn moeder die net als veel Zwarte Amerikanen van haar generatie een establishmentdemocraat pur sang is. “Ze zullen nooit echte progressieve leiders accepteren in Amerika, mijn kind. Laten we gewoon verlost worden van Donald Trump”, berichtte ze mij.
Maar het gaat mij niet alleen om de onmenselijke maat van de afgelopen vier jaar veranderen, maar om die van eeuwenlang. Ik wil niet enkel verlost zijn van het kwaad. Maar droom ook over een egalitaire, duurzame toekomst. Sommigen zouden stellen dat het onrealistisch is. Maar is de Amerikaanse droom - waarbij je alles kunt worden als je er maar voor werkt - niet ook maar een meritocratische mythe, als je naar de enorme ongelijkheid kijkt?
Ik moet denken aan het boek Behold the Dreamers van Imbolo Mbue. Daarin volg je twee families, de Kameroense Junga die het willen maken in het sprankelende Amerika. En de rijke, witte Amerikaanse Edwards die het al gemaakt hebben. Beide families zijn ongelukkig omdat ze iets najagen wat ze nooit kunnen krijgen, of iets bezitten dat niet vervult. De Amerikaanse droom blijkt uiteindelijk voor iedereen een mislukking.
Dus waarom niet een nieuwe droom creëren?. ‘You have to act as if it were possible to radically transform the world and you have to do it all the time’, stelt academicus en vrijheidsstrijder Angela Davis.
Dromen
En sommigen doen dat al. Binnen het huidige Amerikaanse politieke systeem rijzen nieuwe soort leiders als Alexandra Ocasio Cortez, Ilhan Omar, Rashida Tlaib en Ayanna Pressley, die vanuit verbondenheid en echte vooruitgang leiden.
Het verzet tegen Trump is ook een vorm van dromen, het zo geloven in een andere toekomst dat je in opstand komt. Met de Black Lives Matter-beweging die niet alleen gaat over gelijkheid voor zwarte levens, maar strijdt tegen alles wat het leven in de VS zo onleefbaar maakt. Het gevangenissysteem, militarisme en neoliberalisme. Je hebt ook de Women’s March, protesten tegen xeno- en islamofobie en de klimaatbeweging. Grassrootsorganisaties die hulp en steun bieden in hun eigen gemeenschappen. Ook de tientallen miniprotesten tegen Trump die dagelijks plaatsvinden in privé, bij gezinnen en families tellen mee. Maar meer dan dat worden de juiste vragen nu eindelijk publiekelijk gesteld.
Is het juist dat de meest gemarginaliseerde personen de zwaarste lasten dragen in de samenleving? Is het juist dat een klein deel van de bevolking vele malen rijker is dan de meerderheid. Is het juist dat sommigen te vrezen hebben van de autoriteiten die hen moeten beschermen? Is het juist dat voornamelijk witte mannen keuzes maken over het lichaam van vrouwen en anderen?
Het is cruciaal dat Biden en Harris nu verkozen worden maar daar eindigt de droom niet. Het gevaar is dat burgers (vooral de middenklasse) weer comfortabel worden en het bouwen aan de toekomst staken. De nieuwe droom wordt niet enkel in het Witte Huis realiteit, maar juist daarbuiten. En niet alleen op het moment dat de nood hoog is maar juist daarvoor, om nieuwe nood te voorkomen.
Deze progressieve droom realiseren lijkt wellicht onmogelijk, maar dat leek de verkiezing van Trump ook. Dus waarom niet geloven in het onmogelijke in de positieve zin? Om een van mijn lievelingsboeken Alice in Wonderland maar te parafraseren: “Soms geloof ik wel zes onmogelijke dingen voor het ontbijt. Iets is enkel onmogelijk als je gelooft dat het zo is.” Het wordt tijd dat Amerika in een nieuwe droom gaat geloven en zich daar met alle burgers hard voor maakt.
Genoten van dit artikel? Word ‘friend’ van Lilith en support onze journalistieke en feministische platform